|
On
beşinci daş
Cavabı olmayan sualların qalağı altında
Yaponiyanın Kioto şəhərində bir bağ var: Dzen üslubunda Röandzi daş bağları.
Yaponlar ona bəzən «Rahatlıq tapmış əjdahanın məbədi» də deyirlər. 15-ci
əsrdən bəri bu bağ insanlara rahatlıq, sakitlik və dinclik gətirir.
Məbəd tam şəkildə bizim günlərə qədər gəlib çatmasa da, dəfələrlə yanğınlar
onu məhv eləsə də daş bağlar hələ ki, ilk dəfə yarandığı gündəki kimi
görkəmini dəyişməyib. Bu bağda canlı ağaclar, gül-çiçək, fəvvarələr və
hovuzlar olsaydı yəqin ki, biz Röandzi bağları barədə heç nə bilməyəcəkdik.
Yanğın bu gözəlliklər ağzına alıb aparacaqdı. Bu gün də Röandzi daş bağları
turistləri və rahatlıq tapmaq istəyən hər kəsi sükutla qarşılayır. Bağ
dediyimiz yer eni 10, uzunluğu 30 metr olan sahədir. Burada müxtəlif böyüklükdə
15 qaya parçası qoyulub və ətrafına ağ çınqıl səpilib. Daşlar 5 qrupa
bölünərək qruplaşdırılıb və ətrafına mamır basdırılıb. Çınqıl isə hər
daş qrupunun ətrafında dairvi xətlər üzrə daranıb və şırımlar açılıb.
Ona görə də ağ çınqıl boş sahə kimi yox, naxışlı və mütləq nəsə demək
istəyən bir boşluq kimi görünür. Bağ 3 metrlik hasarla ətrafdan təcrid
edilib. Ona görə də bura gəlib dünyanın faniliyi barədə düşünmək çox rahat
olur.
Məbədin içindən keçib bağa yaxınlaşandan sonra onu yalnız məbədin eyvanından
seyr etmək olur. Maraqlısı odur ki, bura düşmüş hər kəs bağın boş və cansız
olduğunu düşünə bilmir. Çünki bir balaca səbr edəndən sonra burda hər
şey canlanır. İlin hər fəslində eyni durumda olan bağın kasad elementləri
hasarın rəngi ilə qarışaraq gah dəniz landşaftı, gah susuz səhra, gah
da həyat səhnələrini canlandırır. Bağdakı daşlar nəyin simvoludur? Bəziləri
onları göyə ucalan dağ zirvələrinə, bəziləri hüdudsuz okeanda 5 adaya
bənzədir. Kiməsə elə gəlir ki, dişi pələng balalarıyla dənizi üzüb keçir.
Assosasiyanın sərhədləri hüdudsuzdur. Bura elə yerdi ki, orda hamı azaddır.
Burda hər kəs istədiyin tapır.
Bələdçi kitabçasında bağda 15 dışın olduğu yazılır. Amma insan gözü onlardan
yalnız 14-nü gözməyə qadırdir. Naşı adamlar əvvəl 12, sonra 13 daşı sayır.
Bir az da diqqətli olsan 14-cü daşı da görə bilirsən. Amma 15-ci daşı
görmək mümkün deyil. Fəlsəfə bağında 15-ci daş həmişə gözdən qaçır. Adama
elə gəlir ki, bir balaca da ayaq saxlasa, ya yerini dəyişsə, bir az səbr
eləsə 15-ci daşı mütləq görə biləcək. Müşahidəçi yerini dəyişdikcə daş
o biri daşların arxasına keçir və görünməz olur. Bütün 15 daşın hamısını
görməkçün insan bu bağa quş uçuşundan baxmalıdır, yaxud pərvaz eləməlidir.
Ona görə də deyirlər ki, 15-ci daşı yalnız aydınlığa çatmış, nəfsindən,
dünyanın maddi nemətlərindən qurtulmuş adamlar görə bilər. İnsanlar 15-ci
daşı görə bilsəydi bir daha bu bağa gəlməz və axtarışlara qoşulmazdılar.
Bağın özəlliklərindən biri də odur ki, bura gələn hər kəs mənzərədə məna
axtarır, sonra yəqin ki, bunu tapır. Bağ bura gələn ziyarətçilərə xatırladır
ki, dünyada görünməyən və bilinməyən çoxlu həqiqətlər var. Daş xausunun
məğzini anlamaqçün bütün steriotiplərdən qurtulmaq lazımdı. «Bütün sualların
cavabı var» əminliyi bəzən həyatımızın tamını dəyişdirir.
Əslində hamı elə bu 15-ci daşı axtarır. Bəzən mənəviyyatsız məmurlar ordusunun
içində vicdanlı birisini axtarırsan və inanırsan ki, o mütləq var. Olmaya
bilməz! Düzdü, bu müşahidələri və axtarışları etdikcə meymunu insana çevirən
təkamülü gözlərinlə görüb Darvinə haqq qazandırmaq istəyirsən. Bu alınmır.
Hər dəfə daşürəkli həkimlərə rast gələndə mərhəmət və şəfqət hissinin
olmadığını düşünsəydik çoxdan ayaqlarımızı cütləyib qəbrə uzanardıq. Yaxşı
insanlar da var, işıqlı şəxsiyyətlər də, yerlə göyü birləşdirənlər də.
Sadəcə biz lazımi pozisiyanı tutub bucağı tapa bilmirik. Yerin anlaşılmaz
sirrləri olduğu qədər insanın da görünməyən tərəfləri var. Əldən getmiş
torpaqlara qaçqın, köçkün, yazıq, boynubükük bucağından nə qədər baxsaq
15-ci daşı görə bilməyəcəyik. Çox istəsən acından günorta duran müəllimlərin
içində valideynin əlinə baxmayanını da tapa bilərsən. Yolda dayanıb maşını
yalnız qaydaları pozanda saxlayan yol polsi də olmamış olmaz. Kütləvi
debilizm uşaqlarımızı ağzına alan zaman İnternetdə porno və tanışdıq saytları
yox, sənədli filmlər axtaran yeniyetmələr də tapılar. «Bütün sualların
cavabı var» mövqeyindən imtina etsək şəhərin çirkabı içində onun böyüyüb
meqapolis olacağı günü, ölkəmizin ölkələr içində fərqlənəcəyi günü da
görərik. Dünya qloballaşıb simasızlaşanadək azərbaycanlıların da ölməkdə
olan 5-ci sivilizasiaya nəsə verə biləcəyini arzulamaq yox, görmək lazımdı.
… əslində bu köşə Vətən barədə deyildi, ümid barədə idi…
|
|
