|
|
Ağ kağız, yoxsa bahalı kətan?
Təmiz, bakirə insanları, uşaqları bəzən ağ vərəq adlandırırıq. Yəni ki,
o qədər təmizdi ki, üstündə hələ heç nə yazılmayıb. Yaşadığı ömür ora
hələ iz salmayıb. Nə yaxşı, nə də pis mənada bəyazlığını pozan olmayıb.
Bu ifadəni hamı bilir, amma onun mənasını uşaqlara başa salmaq çətin olur.
Uşaq nə bilsin ki, təmiz, bəyaz olmaq nədi? Təmizlik onun normal halıdır,
o, hələ ki, başqasını tanımır. Ona silinmz ləkə salan olmayıb, həyatında
qara iz buraxan fikirlər beyninə hakim kəsilməyib. O, elə bilir ki, ətrafındakı
rəngbərəng həyat elə onun kağızının rəngidir. Nə vaxtsa bir gün gəlir
ki, bu kağızda ilk yazılar yazılmağa başlayır. Müəllimi , yol göstərəni,
əlindən tutub qələmini yönəldəni varsa yazılar gözəl, mənalı olacaq. Olmasa
uşaq əlinə keçən ilk qələmlə həyatını başdan-başa boyayacaq, özünü ətrafının
bütün rənglərinə bulaşdıracaq.
Uşaq olanda mən də ağ kağız olmağın mənasını anamdan soruşmuşdum. Nə dediyi
yadımda deyil. Yəqin ki, əsil azərbaycanlı qız anası kimi təmiz və bakirə
olmaq barədə çox mənalı bir söz demişdi. Sonra böyüyüb başqa bir ananın
öz qızına dediyini öyrəndim. Onun dedikləri mənim anamın doqmalarını sıxışdırıb
yaddaşımdan çıxardı. Çünki daha mənalı və yaddaqalan idi. «Ağ kağız nədir?»
sualının cavabını verməkçün bu qadın kağız və qələm götürdü və fikirlərini
əyani şəkildə təsvir elədi:
- Bax mən sənə göstərim, qız ağ kağızdı, oğlan rəssam. Rəssamlarsa müxtəlif
olur. Həvəskar rəssam naşılığından nə çəkəcəyini bilməz. Onun beynində
yalnız bir fikir var: «Mən rəsm çəkməyi sevirəm». O, vərəq götürüb bir
rəngi o birinin üstünə çəkməyə başlar. Fıpçanı yumayıb o biri rəngə batırar.
Rənglər qarışıb eybəcər alınar. Çəkilmiş rəngli ləkələrə rəsm deməyə adamın
dili gəlməz. Axı nə qədər parlaq olsa da rəngləri qarışdıranda boz rəng
alınır. Rəssam özü də çəkdiyi rəsmdən narazı qalar. Onu əzib tullayar.
Sonra başqa birisini götürər. Beləliklə dəfələrlə ağ kağızlar rənglərin
təcavüzünə məruz qalar. Nəticədə bu rəssam nəsə çəkməyi öyrənəcək, ya
yox bunu kimsə bilməz.
- Həyatda əsil rəssamlar da var. Onlar bir rəngi o birinin üzərinə yaxmağa
tələsməz. Bir yaxma rəng vurar, sonra onun qurumasını gözləyər. Sonra
başqa rəngi üzərinə vurar. Rəngləri qatmaq istəsə naşılıq edib həddini
aşmaz. Təmiz rənglərlə çəkmək maraqlı olmaz. Rəssamlığın əsil mahiyyəti
də rəngləri bir-birinə məharətlə qarışdırmaqdadı. Həyatın da mənası duyğular,
emosiyalarımızı ustalıqla işlətməkdədi. Belə rəssamlar rəsm çəkməyə ehtiyacı
olanda yaxınlıqdakı köşkə qaçıb ucuzvari kağız almaz. Əlbəttə, belələri
daha çoxdur. Bir kağıza görə şəhərin o biri başına gedənlər barmaqla sayası
qədərdir. Həyatın rənglərindən baş açanlar istədiyi, gözlədiyi kətanı
almaq üçün səbrini basmalı olur. Bəzən buna aylar, illər lazım gəlir.
Ucuzvari kağız olmağa tələsmə. İmkan vermə ki, ilk rastına çıxan «rəssam»
səni boz rəngə boyasın. Göy qurşağı olub öz rəssamını gözləməyə səbrin
çatsın.
Mahiyyətcə bütün bunlar mənim anamın dediyindən o qədər də fərqlənmirdi.
Amma bizdə analar qızlarına həyatı başa salmaz. «Olmaz! Vəssalam!» deviziylə
əsrlərlə bizi böyüdüblər. Bəs niyə olmaz? Sualının cavabnı kim verəcək?
Kimsə ağ olsa da keyfiyyətsiz kağız, ya da daha pis, su dəyən kimi əriyən
tualet kağızı olmaq istəməz. Xəyallarında hamı özünü bahalı çərəivəyə
salınmaş kətan kimi sanır və ətrafdakılardan özüylə belə davranmağı tələb
edir.
Kağız, ya da kətan olmaq çətin deyil. Amma rəssam olmağı öyrənirlər. Rəssamlar
çəkməyi öyrənənədək nə qədər kətanı zay eylər?.. Amma onlar ilk uğurlu
işini əzizləyib saxlar. Səhvlərinə, ondan sonra qazandığı bütün uğurlara
baxmayaraq onu əsərlərinin tacı sanar.
Rəngsiz həyat da kimsəyə lazım deyil. Həyatının sonunda hələ də ağappaq
qalmış insanların halına acıyırıq. Zaman keçdikcə yazılmayan bütün ağ
vərəqlər saralar. Emosiyalar, hissiyyat,duyğular rənglərdən betər, israfçılıq
edəndə sıçrayıb ətrafını da bulayır. Bəlkə ona görə bütün dinlər insan
emosiyalarının qarşısını almağa, səbirli, təmkinli, olmağa çağırır? Duyğusal
insan həmişə xəta yapar.
Milli mentalitetimiz qızları ağ kağız olmaqdan başqa heç nəyi öyrədə bilmir.
Qırağı qızıllı, möhürlü, çəhrayı, mavi naxışlı kağızların olduğunu bilən
yoxmu? Oğlanlarımıza da rəssamlıq dərsi keçən olmur. Onlar rəsmə divarlarda,
hasarlarda söyüz yazmaqla, tində atılıb qalmız kağız qırığını cızıqlamaqla
başlar. Amma bir də gözünü açıb gürürsən ki, durduğun yerdə şedevr yarandı.
Hansısa rəssam kətan üzərinə elə naxış salıb …
|
|
