«Keep smiling»
Yəni ki, gülümsəyin, dişlərinizi ağardın, xoşbəxi olun və bunu gizlətməyin

Mənim arabir şəhərə gəlib gəzişmək adətim var. Şəhər ona görə deyirəm ki, bir qədər qıraqda yaşayıram və mərkəzə gəlməkçün heç olmasa saat yarım nəqliyyatda çalxalaqmalı oluram. Şəhərə gəlir, tanış küçələrdən bir də keçir və adamların üzünə çox diqqətlə baxıram. Elə bilirəm ki, bütün yeniliklər onların üzündə yazılıb. Kənardan mənə baxanlar deyir ki, daş-divarlara turist gözüylə baxırsan, elə bil ilk dəfə görürmüş kimi. Amma kimsə bilmir ki, mən insanların üzündən çoxlu, sözlə deyilə bilməyəcək informasiyanı oxuyuram.
Dünən isə mərkəzə məqsədli şəkildə gəlmişdim, bir növ mini ekspedisiya təşkil etmişdim. Məqsədim üzündə gülüş olan insanları tədqiq, daha doğrusu aşkar etmək idi. Axı, hamı bilir ki, şəhər çoxdandı ki, gülümsəmir. Onu mən də bilirəm, qışdı, soyuqdu, nəmişlikdi. Belə havada ayı kimi yuvanda yumurlanıb mürgü döymək istəyrsən. Harasa, nəyinsə, nə üçünsə, kiminsə arxasınca getmək istəmir və məcburi yerdəyişmələrə müqavimət göstərirsən. Şəhər qaqqıldayıb gülənlər, uğunub yerə sərilənəcən, biədəb səs çıxaranacan gülənlər və hırıldayanlarla doludur. Bəzən bu tip səslərdə qulaqlar da tutulur. Amma gülümsəyənlərin kökü kəsilib, elə bil.
Deməzdim ki, gülümsəmək gülməkdən çətindi. Mini ekspedisiyanın nəzəri tərəfləriylə tanış olun və görək rəqəmlər nə deyir: bütün dünyada orta statistik qadın gün ərzində 62 dəfə gülümsəyir, kişilərsə cəmi 8 dəfə. (Bu o deməkdir ki, kişilər elə həmişə qaraqabaq olub. Şəhər gülümsəmirsə deməli qadınların təbəssümləri hansısa səbəbdən yoxa çıxıb). Sonra deyirlər ki, adamların 28 faizi dişlərinin vəziyyətindən narazı olduğuna görə dişlərini ağartmır. Bunu da bağlayaq maddi durum və imkansızlığa. Elə alim tapılır ki, gülümsəməyin çox çətin prosedur olduğunu sübut eləməyə çalışır. Çünki gülümsəyəndə təkcə sifətin 7 əzələsi işə düşməlidir ki, necə deyərlər bir balaca dodığın qaçsın. İstəsəz lap Mona Lizanın da sirli təbəssümünü yada salıb intellekt nümayiş edərdik. Onun sirli təbəssümünün 83 yaizinin xoşbəxtlik, 9 faizinin ikrah, 6 faizinin qorxu və 2 faizinin qəzəb ifadə etdiyini deyirlər. Təbəssümün hesablama yollarından xəbərim yoxdu, amma bilmək istyirəm ki, şəhər sirli yox, adi təbəssümünü hara itirib?
Diqqətlə ətrafa baxaq. Hamı öz qınına çəkilib harasa tələsir. Kimisi metroya tərəf gedir, kimisi marşrut taksiya minməyə tələsir. Hətta qaçıb istədiyi avobusa çatanlar da gülümsəmir. Gülümsəmək yəqin xoşbəxi olmaq kimidir, istəyəndə alınmır. Niyə gülümsəməyək axı?! Guya bu gülümsəməyən adamlar birmir ki, gülüş həzm prosesini yaxşılaşdırır, intellekti yüksəldə bilir. Lap dərinə getsək saç tökülməsinin qarşısını da alır. Sonuncu müddəanı alimlər lap bu günlərdə çalışıb sübut edəcəklər. Amma bu çətin ki, gülümsəyənlərin sayını artırar. Bu mənada Amerikanın böyük təcrübəsi var. İkinci Dünya Savaşından sonra Amerikada gülüş təbliğatı başlandı. «Keep smiling» (yəni ki, gülümsəyin) şüarı az qala milli ideya səviyyəsinə qədər qaldırıldı. Bu yolla müharibədən çıxmış adamların depressiyası ilə də mübarizə aparılırdı. İndi də küçələrimizdə xarici vətəndaşları bizimçün qeyri-adi təbəssümündən tanımaq olur. Deyim ki, bundan çətin anlarımızda, hətta Qarabağda döyüşlər gedən zamanlarda da indiki kimi küçələrdən təbəssüm yığışmamışdı. Ola bilər ki, insanlar darısqallıqda gülümsəyə bilmir. Yəni ki, insanların sayı artdıqca, şəxsi ərazi deyilən məkan azaldıqca insanlar özünə qapanaraq kütləvilikdən qurtulma yollarını axtarır. Mən inanıram ki, metroda darısqallıq azalsa, avtobusda nəfəs almağa hava çatışsa insanlar arabir gülümsəyər. Ya da ki, televiziyaların qalmaqallardan başı ayılsa arabir tamaşaçısının yadına salsa ki, gülümsəmək yaxşıdı və hətta yoluxucudur, onda kiminsə dodağı qaçsa təbəssümünü üzündən tez-tələsik yığışdırmağa çalışmaz.
İndi fotoapartlarda «smaylinq» funksiyası var. Yəni ki, rəqəmsel fotoaparat elə köklənib ki, insan gülümsəyən kimi düymə avtomatik basılır və işıq saçan təbəssüm əbədiləşir. Elə bil ki, ixtiraçılar da anlayır ki, təbəssüm ələ düşən şey deyil. Vaxtım olsaydı şəhərə növbəti səfərimdə reputasiyama bir daha zərər vurmağa qorxmadan təbəssümün sehirli keyfiyyətlərini təcrübədən keçirərdim. Ola bilər qaraqabaq şəhərin fonunda mənim təbəssümüm sarsaq, səfeh görünərdi. Bəlkə də bu təbəssümə yoluxanlar da tapılardı. Hə, gülümsəyin! Çı-rık… Gördüz, gülümsəyən kimi «smaylinq» funksiyası işə düzdü şəhərin fotosunda indi sizin də təbəssümünüz var.