Döyə-döyə
Vurulmuş göz daha diqqətlə baxar…
Korlara işıq barədə danışma,
yoxsa səndən sübut istəyəcəklər
Bi Dorsi Orli
Dizinə döyə-döyə yaşamaqnan
bir şey əldə etmədik. Çünki ermənilər bizdən betər şivən qoparandı,
onlara çata bilmərik. «Qarabağım vay! Qarabağım oy!» deyib çırp dizinə.
Torpaqlar qayıtmadı ki qayıtmadı. Arabir boğazın qovuşanda nəfəsini
dərib səsini al və istəyirsən dünyanı gözünə Quba məzarlığını, Xocalı
soyqırımını, saxtalaşdırılan tarixini sox, fərq eləməz. Elə bil gözləri
kor olub, görmürlər. İstəyirsən evdəki qədim kilimini aç, at evin ortasına.
Bardaş qurub dizlərin döyəclə ki, «Bah, bu «Sarı gəlin»i yenə də qaçırdılar!»,
«Musiqilərimizi abırsızcasına oğurlayıb müəllifsiz verirlər!», «Əlbən
gedən tarixim vay!». İstyəirsən lap gildir-gildir göz yaşı tök. Nə olacaqmış?
Gözünə zor eləyəndə ehtiyatlı ol, xalqım, bərpa olunan orqan deyil.
Sonra uzaqgörənliyini itirərsən. Kor adamın yolda tanışı-zadı az çıxsa
da məcbur olub hamıya baş əyir.
Başına döyə-döyə böyütdüyümüz uşaqlardan nə gözləyəsən? Oğlum bu il
birinci sinfə ayaq basan gün müəllim valideynlərdən uşaqları alıb aparan
kimi ilk xəbərdarlığını elədi: «Kim özünü pis aparsa barmaqlarını qapı
arasında qoyacam!». Dəcəl uşağın valideyni olduğumdan bu cümləni eşidən
kimi anladım ki, uşağım ən gözəl dəqiqələrini küncdə dayanıb dırnaqlarıyla
oynamaqda keçirəcək. Bu günlərdə isə valideyn «forum»unda, yəni ki,
məktəb həyətindəki tinbaşı söhbətlərdə uşaqların necə döyülməsi prosesinin
çox rəngarəng növləriylə tanış oldum. Sən demə Azərbaycan xalqı oxumaq
üstündə uşağının canını alırmış. «Tutu, tut!» oxuya bilməyən uşağa şillə
vuran kim, əyri yazanda qulağını buran, əllərini qıpqırmızı olanacan
döyəcləyən kim, qorxusundan çarpayının altına pənah gətirən uşağın gələcək
hamballıq karyerasını incə, deyərdim ki, nəvazişli sözlərlə təsvir edən
kim… Minilliklər boyu arasıkəsilməz döymək stajını artıran xalq bilir
ki, necə edəsən ki, uşaq uğurla beş alsın (pul-para, tanışlıq, qohumluq,
tapşırmaq, vasitəçilik, hədə-qorxu – bunlar xalqın ən çox işlətdiyi
vasitələrdən heç də hamısı deyil), amma yenə də heç nə bilməsin. Oxusun,
məktəbə gedib gəlsin, məktəbli formasını geysin, işıqlı sabahlar barədə
aramsız inşalar yazsın, bütün yığıncaqlarda səsçıxardan kütlə rolunu
həmişəki kimi uğurla oynasın, müti, cavab qaytarmayan, üzüyola olsun.
Ona görə də müəllimlər «sakit otur dərsdə, qiymətini yazım» kimi müdrik
pedaqoji üsulu yalnız və yalnız bu məmləkətdə tətbiq edə bilir. Qədimdə
kişilər deyərdi ki, uşağın başına vurma, ağlı dabanına qaçar.
Gözünü döyə-döyə baxdığımız dünya isə öz inkişafındadı. Bizə məhəl qoyan
da yoxdu. Nəylərinə lazım? Kimisi kosmosa uçur, kimisi qarışqa boyda
kompüter yaradır, kimisi min kilometr uzaqlıqdan o birisini izləyir.
Hələ o vaxtlar da, yəni Sovet quruluşunu alın tərimizlə suvardığımız
zamanlarda göyə uçanlara gözünü döyə-döyə baxırdıq. Kosmosun cibxərcliyini
də verirdik, yanacağını da doldururduq, göylərdə «avtoşluq» eləməsinə
pis baxmırdıq. Qaqarin yerə enən kimi televizordan əl eləyəndə azərbaycan
xalqı elə bildi ki, bu jest məzs ona ünvanlanıb, bir növ «Çox sağolun,
zəhmət çəkmisiz» deməkdi. Yəqin fərəhdən gözləri yaşaran da vardı. Quruluş
dağılan kimi bizə «xoşgəldin» eləyən Rus imperiyası «Bir ayaq saxla,
pay-puş qoyum səninçün Kosmos sənayesindən» demədi. Biz də gözümüzü
döyə-döyə start meydançasında üzünü görmədiyimiz bircəcik azərbaycanlının
adı ilə fəxr etməyə girişdik. Yəni ki, bizim də bu uğura bir dəxlimiz
var.
Gözü döyə-döyə olsa da baxmaq, heç baxmamaqdan yaxşıdı. Gözün nuru Allahın
insana verdiyi bəlkə də ən qiymətli nemətdi. Bu gün, yəni oktyabrın
13-ü Beynəlxalq görmə günüdür. Hazırda dünyada 37 milyon kor adam var.
124 milyon isə pis görür. Deyirlər ki, təbabətin inkişaf sürətinə baxmayaraq
2020-ci ildə kor adamların sayı 75 milyona çatacaq. Hər 5 saniyədən
bir bir nəfər, hər bir dəqiqədən bir bir uşaq kor qalır. Bir, iki, üç,
dörd, beş… Bir nəfər də gözünün nurunu itirdi.
