İlmələr və qarmaqlar

Tanrı «Ol» dedi və hər şey oldu. Yer göydən aralandı, Günəş, planetlər, Yerdə canlı aləm və nəhayət ki, İnsan yarandı. Sadəcə «o»-nun yanına «l» qoymaq bəs elədi. Əslində bütün dünya yumru və xəttin birləşməsi sehrindən yaranıb.
Qədim dövrlərin simvolikasında düz xətt Allahı, dairə isə yer üzündəki həyatı ifadə edir. Qədim maq cədvəlinin mərkəzində dayanan hərflər «o» və «l» bütün düyna əlifbasının əsasını qoydu. Yumru sağda, düz xətt solda və ya əksinə yerini dəyişəndə, yumrular, ya da düz xəttlər hərfləri yaratdı. İndi işimiz yumru və düz xəttlərdən keçməsəydi yəqin ki, yazılar da yazılmaz, fikirlər də qafamızda məhbəsdə qalardı. Düz xətt yumrunun yanında durub ayağını bir balaca içəri burdusa buta əmələ gəldi. Buta mədəniyyətimizin simvolu oldu. Kiminsə sinəsini, paltarını bəzədi, kiməsə qərinələr öncə olanların sirrini danışdı. Qız qalamız da bir yumru və bir düz xəttin bir-birinə söykənməsinə ithaf edilib.
İlk rəqəmlər, sıfır və bir bütün dünyamızı qurmağa bəs elədi. İndiyədək bütün hesablayıcı maşınlar cəmi iki rəqəmin müxtəlif kombinasiyalarından yararlanıb hesablayır. İnsandan dəfələrlə tez işləyən kompüterlər cəmi 2 rəqəm tanıyır: sıfır və bir. Qalan rəqəmlər, hərflər və işarələr onunçün sıfır və bir rəqəminin birləşməsidir. Alimlər rəqəm məsələsində də gender problemlərinin izini görür. Onlar da rəqəmləri kişi və qadın rəqəmlərə bölür. Xarici görkəminə görə əşyaları kişi və qadın cinsinə ayırmaq təzə xəbər deyil. Bütün uzunsov əşyaları kişiyə, dairəvi əşyaları isə qadına aid edirlər. Şərqdə İn-Yan nəzəriyyəsi kimi tanınan mistik cərəyan ət yeməklərini kişiyə, salatları, ağartı məhsullarını qadınlara aid edir. Daha doğrusu onlara cins verir. Bu nəzəriyyəyə görə masa, zibil bakı da kənarlarının iti, ya da yumru olmasından asılı olaraq cinsini dəyişə bilir. Həmin bu prinsiplə rəqəmləri də cinslərə ayırırlar. Tədqiqatçılar deyir ki, bütün mədəni layların nümayəndələri tək rəqəmləri kişi başlanğıcı, cüt rəqəmləri isə qadın başlanğıcı kimi qavrayır. Qoyulmuş təcrübədə xarici soyadlar və adlara qiymət vermək tələbi vardı. Burada soyadının hərfləri tək olurdusa təcrübə altında olana kişi famili, cüt olurdusa qadın famili kimi gəlirdi. Biz də kişi adının ardına cəmi bir hərf artırmaqla qadın adlarını əmələ gətiririk. Onlar bir-birindən cəmi bir hərflə fərqlənir. (Adəmin qabırğasından Həvvanın yaranması proseduru da yumrunun yanına düz xətt qoymağı çox xatırladır). Rəqəmlərdə cinsi mənsubiyyət görmək bu məsələnin dünyanın qavranmasında rolu barədə bir az da artıq düşünməyə vadar edir. Hətta cinsi olmayan kompüterin dediyinin qavranılması və həmin məsələyə münasibət onun hansı səslə danışacağından asılıdır.
Biz gender eynəklərimizi çıxarsaq yəqin ki, ətrafımızda heç nəyi görə bilmərik. Əlbəttə, bu fikir çox abırsızcasına səslənir, amma nə etməli? Həyatın qızıl qanununu biz yazmamışıq. Yəni ki, uzunsov predmet yumru ilə münasibət qura bilməsə yer üzündə həyat məhv olar. Məişətimizə nəzər salaq. Asılqanın ucu iti olmasa ona paltarın qarmağını keçirmək mümkün olmaz. Tavanın, qazanın qulpuna əlimizi keçirməsək od üstündə manevrlər edə bilmərik, yeməksiz qalarıq. Hələ minilliklər əvvəl şüurluluq yolunda ilk addımlarını atan insan sümüyün dəliyinə ip salıb iki tikə dərini birləşdirməsəydi biz hələ də əncir yarpağının ümidinə qalmışdıq. Bütün dünya mədəniyyətindən gender qoxusu gəlir. Eyvan altında oxunan gecə serenadalarından tutmuş, minlərlə insan tələfatı ilə nəticələnən müharibələrə qədər hamısı uzunsovun yumruya münasibətinin müxtəlif növ təzahürləridir.
İnsan gender məsələsini kənara atanda özü hər tərəfə yönəlmiş bir qarmağa çevrilir. Necə ki, parça minlərlə, milyonlarla ilmələrin qarmağa keçməsindən toxunub eləcə də millətlər bir-birindən möhkəm yapışmış ilmələr və qarmaqlardır. Belə sıx toxunuşda kimin ilmə, kimin qarmaq olması yəqin ki, önəmli deyil. Əsas şərt onların bir-birindən mümkün qədər bərk yapışmasıdır. Ola bilər hansısa millətin toxunuşu sadə, primitiv, hansınınkısa mürəkkəb və gözəgəlimlidir. Əlimizi bir-birimizdən üzən kimi, qarmaqlar yapışmaqdan, ilmələr ilişdirməkdən imtina edən kimi parçada dəlik yaranır.
İki düz xətti birləşdirdik Allıh sözü yarandı, iki yumrunu yanaşı qoyduq sonsuzluq işarəsi. Nə bir cüt xətt, nə də bir cüt yumru həyat yaratmadı. Həyatın davamı üçün onların hərəsindən cəmi biri lazımdı. İlahi, yumrunu düz xəttsiz qoyma! Bundan sonra dünyanın bütün lesbianları, geyləri tökülüb gələ, boğazları cırılanacan çığıralar və nümayiş yapalar həyatın gərdişində bir qırıq dəyişiklk edə bilməzlər.