|
|
Qrafik vətən
Şəhərə çinli gözüylə bax!
Yaxud «Not made in China»
Gedəsi yerim yoxdu. Nə bayramlarda, nə adi günlərdə… Necə deyərlər mən
elə öz kəndimdəyəm. Turizm şirkətlərinin reklamları ürəyimi titrətmir.
Qalacam burda və şəhərimin tozunu udmaqda davam edəcəm. Bu da mənim qismətimdi…
«Bakı, gözəl şəhər, meyhriban diyar» deyib zəngülə vurası da deyiləm.
Kimi aldadıram ki? Bilirəm ki, səsimə zü tutanım olmayacaq. Ha de ki,
şəhərimin adı var şəhər arasında! Bundan sonra lap üç dənə nida qoy. Başını
dik tut, istəsən dünyanı da vecinə alma. Təki dünya səni vecinə alsın.
Şəhərimiz gün-gündən gözəlləşir, müasirləşir!!! Nə olsun, mən hər gün
palçıq tapdalayıram, evdən çıxası olanda. İnternetdə, şəkillərdə hər şey
gözəl görünür. Bakının perspektivli görüntüləri, enli küçələri, işıqlı
yolları və hətta gülərüz insanları.
Hərdən mənə elə gəlir ki, bu görüntüləri yalnız biz görürük. Xaricilər
baxır, dodaqaltı gülümsəyir (axı kompüter qrafikası onlarda bəlkə də onilliklərdir
yalan danşır) və mənim sevimli şəhərimin göyçək şəkillərinə bir daha baxmırlar.
Əgər şəhərimin super olduğuna inansaydı birinci çinlilər buraları əldən-ayaqdan
salardı. Bütün dünya bilir ki, kopya çıxarmaqda çinliyə çatmaq mümkün
deyil. Təzə nə çıxdısa çinli onu kopyalaıb üstünə «Made in China» yazıb
yapışdırır. Hətta bir rus dizaynerinin internetdə yazısını oxumuşdum.
O, Çində yeni kolleksiyasını sifariş verib ölkəyə dönməyə bəndmiş gəlib
onları mağazaların vitrinində satışda görüb. Çinli bəyəndisə deməli bunun
nəsə dəyəri var. Onlar sənaye mallarını, pal-paltarı kopyaladığı kimi
şəhərləri də, abidələri də kopyalayırlar.
Çində ucqar keçmişdə balıqçı kəndi olan bir yer var. Adı da Xuaksidir.
Hazırda bu kənd Çinin ən varlı kəndidir. Şanxaydan 160 km kənarda yerləşən
bu kənddə dünya memarlıq abidələrinin əksəriyyəti toplanıb. Bu kopyalar
kiçildilmiş, oxşadılmış, balacalaşdırılmış bənzərlər deyil. Burda Parisin
Triumfal arkası, Sidneyin məşhur Opera teatrı, Vaşinqtonun Ağ evi, Tyananmen
Pekin meydanının darvazaları, Böyük Çin səddi və başqa gözgəlimli yerlərin
real həcmdə kopyaları var. Turistlər bu kopyalarda gecələyə də bilərlər.
Yəni ki, dünyanı gəzmək eşqindən qovrularlar qənaətcil olub Çinin bircə
kəndinə gedə bilər. Vəssalam. Bu da olar uczvari, Çin turizmi. Bir növ
qənaət edib «vosmoyun bazarı»ndan aldığın 3 manatlıq kofta kimi. Ürəyi
istəyən vertolyota minib Xuaksini gəzə bilər. Bu vertiolyotları kənd bu
yaxınlarda əldə edib. 74 mərtəbəli «Səmanın yeni kəndi» adlı meydançadan
da hər şey aydın görünür. Cəmi 50 il bundan qabaq çox kasıb olan Çin kəndi
1998-ci ildən aksiyalar buraxır və indi hər kəndlinin öz aksiya payı da
var. Keçən il bu kənd 8 milyard qazanıb. Amma dünya atraksion parklarının
tikintisinə cəmi 23 milyon xərcləmişdi.
Özünü daşa-divara çırpsan da burda Bakının bir dalanı, bir tinindən əsər-əlamət
yoxdu. Heə YUNESKO-nun himayəsiində olan Qız qalamız da oğurlanmayıb.
Çinli yaxşını gözündən qırağa buraxmaz. Bunu onlar elə bil ki, anadangəlmə
bilirlər. Çində başqa bir yerdə Avstriyanın Xalştadt adlı şəhərinin tam
kopyası var. Dünyanın ən görməli yeri kimi Zalsburq yaxınlığında olan
bu şəhər YUNESKO-nun müdafiəsi altındadır. Bu şəhərciyin kopyasını çixarmaqçün
çinli turistlər illər uzunu bura dəstə-dəstə gələrək hər daşının, hər
tininin yüzlərlə şəklini çəkib aparıblar. Əvvəllər heç kim bu üzügülər
çinlilərin əsil məqsədini bilmirdi. Xalştadın kopyası artıq bitmə ərəfəsində
olarkən indilərdə avstriyalılar bundan xəbər tutublar. Dünyanın daha bir
gəzməli yeri indi Çinin Quandun əyalətində əmələ gəlib. İndi Avstriyanın
məşhur şəhərinə səfər edən çinliləri heç sevmirlər və onlara şpion kimi
baxırlar. Amma artıq gecdi. Çinlilər qarışqa kimi şəhərin küçələrində
eşələnib hər qarışını ölçüb biçib, hər yerin miqyasını, rəngini, kəndin
hər evini yadda saxlayaraq irəli baxan planlarını gizlincə həyata keçiriblər.
Avstriya kəndinin 900 nəfərlik sakinləri indiyədək çinlilərdən incikdir.
Deyirlər, onlar heç olmasa halallıq almalıydı. Amma mən istərdim ki, Bakını
hardasa kopalayardılar. Halallığını indiden verərdim, bir kənd sakini
kimi. Tərs kimi şəhərdəki çinli alverçiləri də süpürüb deportasiya elədilər.
Kopyalamaq ehtirasını çinlilərə kimsə qadağan edə bilməz. Onlara kimsə
yol göstərmir, qulağına pıçıldamır. Onların anadangəlmə gözəllik duyğusu
var. Bakının gözəl və təmiz olduğunu bizə yox, çinliyə anlata biləsən…
|
|
