Çadralı kişilər

Bir vaxt Sevil çadrasını atmasaydı hələ bilmək olmazdı ki, nələr ola bilərdi. Sevil deyəndə mən Cəfər Cabbarlının sevilini nəzərdə tuturam. O Sevil ki, yüzilliklər boyu çəkdiyi əziyyətin simvolu olan çadrasını açıb zülmkarın üzünə çırpdı.
O vaxt Sevil bu tarixi addımı atmasaydı yəqin ki, indi mən və mənim həmcinslərim yazının üstündə başıaçıq şəklimizi verə bilməzdik. Nəinki şəkli verməzdik, bəlkə də yazı yazmağı, fikir deməyi, kişilərlə yekbəyek eləməyi bacarmazdıq, ya da ürək eləməzdik. Keçən əsrdə Azərbaycanlı qadın usandı, bezdi, yoruldu, adam kimi yaşamaq istədi, yüzillərlərin ağırlığını çiynindən yerə qoydu və demək olar ki, inqilab elədi. İndi o, madmuazellər kimi geyinəcəkdi, özünü qadın kimi hiss edəcəkdi, kişilərin tərs-tərs baxmağını heç vecinə də almayacaqdı. Bu məsələdə əgər kişilərdən soruşan olsaydı biz yəqin ki, hələ də çadra altındaydıq.
Yəqin unutmamalıyıq ki, çadra həm də ismət, təmizlik, bir qədər də əlçatmazlıq simvoludur. Tanış rəssamlardan biri deyirdi ki, «Çadrasını atan Sevilin heykəlinə baxa bilmirəm. Bu biabırçılıqdı. Çünki o vaxtlar üçün çadra qadının içmətini qoruyan bir şey idi. Elə bil ki, şəhərin ortasında alt paltarını çıxarıb başının üstündə fırlayan qadına heykəl qoyublar». Ola bilər çadrada nəsə bir sirr, minbir gecə nağıllarındakı macəra, hətta bir qədər erotiklik də var. Bəlkə də nə zamansa qadının belə örtükdə olması proqressiv, lazımlı bir atribut olub. Mənim ulu nənələrimdən biri alman olub. Onun barədə soraqlaşanda həmişə deyərdilər ki, çox yaxşı qadın idi. Adını da, dinini də diyişib başına çadra atmışdı. Bir zaman milyonçular, zənginlər şəhərinə gəlib müsəlmana ərə getmiş qadın ərinin, uşaqlarının xətrinə könüllü şəkildə başını bağlamışdı. Amma bunu eləməyə də bilərdi, çünki o vaxtlar Bakıda başıaçıq qadınlar çox idi və başqa millətlərin çadrada olmaması adi qəbul edilmişdi. Hazırda başını bağlamış alman qadınının başıaçıq nəticəsi kimi içimdəki çadraya qarşı etirazımı ifadə eləməyə bəzən söz tapmıram. Çadrada olmağın ağırlığını istəyirəm ki, kişilər də bilsin. Hərdən bir xəyalımda bu mövzuda çox etiraz edən kişilərə vertual şəkildə çadra ceyindirib deyirəm ki , «Hə, indi görüm necəsən?!». Məncə kişi üçün bundan ağır qisas ola bilməz. Xəyalımda artıq tamaşaçılar olmadığından hərdən Sevil dramına yeni cizgilər də əlavə edirəm. Məncə o, Balaşla çox yumşaq danışırdı, mən olsaydım filan cür deyərdim. Ya da ki, çadranı üzünə bir az da hikkəylə çırpardım. Üstəlik onun evinin qarşısında ürəyimin getməyinə dünyasında razı ola bilməzdim.
Ona görə də ağlıma gəlməzdi ki, başında çadra olan kişiləri görəndə ürəyim ağrıya bilər. Tehran Universitetinin tələbəsi Məcid Təvəkkülinin çadradakı şəklini görəndə içimdə tamam başqa bir etiraz forması baş qaldırdı. Məcid Təvəkküli dekabrın 7-də keçirilən aksiyada çıxış edərək ayətullah Əli Xamneyini diktatorluqda ittiham edib tələbələri müqavimətə çağırmışdı. ETTELAAT-ın kəşfiyyatçıları onun tutub zorla aparmışdılar. Səhəri gün internetdə Məcidin qadın geyimində şəkilləri yayılmışdı. Qadın paltarının ona zorla geyindirildiyini deyirlər. Buna etiraz kimi İranda və xaricdə yaşayan tanınmış kişilər Məcidin təhqir olunmasına etiraz kimi ictimai yerlərdə yaylıq bağlayır, çadra geyinirlər. İndi ictimai-siyasi fəallar, jurnalistlər, yazıçılar, siyasi ekspertlər və hətta incəsənət xadimləri hadisəyə məhz belə formada etiraz edirlər.
Etiraf eləməyə məcburam, qadın paltarı geyən kişilər çox miskin görünür. Həkimlər, psixoloqlar durub mənə səbrlə başa salsa ki, bunun qanında harmonları ona belə diqtə edir, ya da ki, «mavi»lər də insandı, yenə də fikrim dəyişməz. Əlbəttə, o da insandı, amma bu heç kimi iyrənc görünməkdən xilas eləmir. Etiraz əlaməti kimi başına çadra salan kişilər də gözəl görünmür, amma ikrah doğurmur da. Başqa şəraitdə olsaydı yəqin ki, qara çadraya bürünmüş və hətta yaşmaqlanmış kişilərin bığlarına baxıb uğunardım. Əgər fotoda gözlərdəki etirazın dərəcəsini anlamasaydım. İnsan azadlığı uğrunda nələr eləməzmiş! Azadlıq uğrunda başına çadra atıb etiraz edən kişi sevgisi uğrunda başını bağlayan qadından da yüksəkdə durur. Nə qədər eybəcər görünsə də. Bundan sonra kişilərin başına çadra atmağa heç vaxt qıymaram.