Giriş azaddır

Dünən muzeylər günündə muzeylərə getdinizmi? Altdan üstlən yaraqlanıb, balağınızı əlinizə alıb şəhərin muzeylərini əldən-ayaqdan saldınızmı? Axı həmən gün bütün dünyanın muzeyləri qapılarını hamının üzünə havayı açır. Deyərsiz ki, guya muzeyin qiyməti ora ayaq basmağa mane olur, yoxsa ki, qapısında uzuuuuun bir növbə yığılarmış.
Bəs 14-dən 15-nə keçən gecə muzey gecəsində nə edirdiz? Həmən gecə bütün dünya muzeyləri yenə də qapılarını taybatay açıb qonaq gözləyirdi. Həmən gecə Facebookda söhbətləşirdiz? Başımız ayılsaydı bəlkə miloslu Veneranın qollarını tapardıq, ya da Cakondanın təbəssümünün sirrini açardıq, ya da bəd ayaqda Mircavadın arabasına minib «Köç» edərdik…
Deməyin ki, muzey və sərgi məsələsi o qədər də vacib deyil. Belə olsaydı informasiya agentlikləri Tehranın Luvr muzeyi ilə münasibəti qırmasından gen-bol yazmazdı. Luvr öz fondunda olan fars mədəni abidələri Tehrana gətirməyi öhdəsinə götürmüşdü. Tehran öz öhdəçiliyinə əməl edib muzeylərindən eksponatları Parisə göndərmişdi. Luvrun davranışına rəsmi Tehran belə reaksiya vermişdi: «Biz istəmirik ki, Avropa ölkələri bizə yuxarıdan aşağı baxsınlar, xüsusilə də mədəniyyət sahəsində». Bu, İranın ilk inciklik aksiyası deyil. Keçən il «İnsan hüqqularının ən qədim deklorasiyası» adı altında tanınan Kir çarının silindrini Britaniya muzeyi Tehrandakı sərgiyə gətirməkdən imtina etmişdi. Dünya muzeyləri bu ölkəyə etibar etmir və öhdəçiliklərini həvəssiz icra edirlər. Tehran küsməsə, inciməsə, fırr eləiyb getmək fikrini bildirməsə heç kim bu ölkəyə öz eksponatlarını göndərmək istəmir.
Öz aramızdı, muzeylər eksponatların başına çox oyun gətirir. Yazıq Misir fironlarını qəbirdə yatmağa qoymadıqları bir yana, onlara muzeydə də rahatlıq vermirlər. Bir qrup kardioloqlar 52 mumiyanı kompüter tomoqrafiyasından keçirib onlara diaqnoz da qoyublar. Hələ o vaxtlar da stenokardiya, miokard infarktı, ürək çatışmamazlığı kimi müasir xəstəliklər onlarda da varmış. İndi bilinmir ki, onlar da bizim kimi yağlı yeyib, avtomobildə gəzdiyimiz üçün az hərəkət edib piyləndiyimizdən, atmosferin çirkli olduğundan, ya da siqaret çəkdiyimiz üçün əsas matoru sıradan çıxarıblar?
Deyəcəksiz ki, muzeylər varlıların əyləncəsidir. Yalnız onlar milyonlarla qiymətləndirilmiş sənət abidələrini ala bilirlər, bizə nə? Deyim ki, zaman dəyişib. İndi varlılar daha rəsm əsərləri almır. İndi onlar axirət gününün yaxınlaşdığından qorxub bunkerlər tikdirirlər. Bunker tikməklə məşğul olan firma deyir ki, onlar aya bir bunker sata biləndə sevinirdilər. İndi həftəyə 4-5 bunker alınır. Bunkerlər fərdi yaşayış üçün də, kollektiv üçün də nəzərdə tutula bilər. Nebraskodakı bunkerdə mənzil kirayələmək 25 min dollaradır. Fərdi bunkerlər isə bahadır, orta hesabla 3 milyona başa gəlir.
Muzeydə işləmək yəqin ki, dünyanın ən təhlükəsiz peşələrindən biridir. Mühəfizə sistemləri, hər yerdə kameralar və s. əsərləri insanlardan betər qoruya bilir. Gərək biləsən ki, nəyi qoruyursan. Muzey işçiləri arasında yəqin ki, ölüm halları çox cüzi miqdarda olar. Amma hər il yüzlərlə jurnalist həlak olur. Çünki nəyi qorumalı olduqlarını hələ ki, yaxşıca dəqiqləşdirməyiblər. Keçən il dünya üzrə 102 jurnalist peşəsinin qurbanı olub.
Muzeylər günündə muzeyə mən də gedə bilmədim. Çünki köşə yazmalıydım. Evdən çıxmadan insanları maafləndirməliydim. Onsuz da Google-da dünya şedevrlərini evdən çıxmadan seyr etmək imkanı var. Google Art Project dünyanın 17 muzeyini virtual səyahətçilər üçün açıb. Bu, 9 ölkənin 17 muzeyi, 385 sərgi salonu, 400 rəssamın işi və 1060 rəsmin yüksək keyfiyyətdə evdən çıxmadan seyr edilmsi deməkdir. İndi interneti olan hər kəs Metropoliten muzeyini, Tretyakos qalereyasını, Teyt və Ermitajı kreslodan qalxmadan gəzə biləcək. Maraqlısı odur ki, muzeyin içində gəzişəndə hər şey reallığı yaxındır. Yəni ki, kameranı çevirib muzeyin içini də, gözətçiləri də görə bilərsən. Rəsmə yaxından, istəsən uzaqda da baxa bilərsən. Deyilənə görə bu layahə Google işçilərinin təşəbbüsü ilə ilyarım əvvəl yaranıb. Kompaniya öz işçilərinə iş vaxtının beşdə birini kənar işlərə sərf etməyə icazə verib. Ona görə də ağır işdən başını ayırmaq üçün sənətsevərlər bir qrup halında birləşib incəsənəti həqiqətən xalqa verə biləcək layihəni reallaşdırmağa başlayıblar. Avadanlıq əllərinin altında, həvəs də ki, başdan yuxarı. Bundan əvvəl də dünya muzeyləri kolleksiyaları İnternetə qoymuşdular. Amma Google Art layihəsi reallığa o qədər yaxındır ki, zalda gəzişmək imkanı ilə insanların dünya muzeylərini gəzmək istəyini reallaşdıra bilib. Rəsmlərə gecə rejimində də baxmaq olar. Amma virtual dünya muzeyləri sırasında bizim muzeylərin adını görmədim. Ona görə də muzeyə getməyə imkanınız çatmırsa gələn ilin mayın 18-ni ötürməyin.