Dərd
çəkən maşın
Küt qələmlə yazılan qeydlər
Bəşəriyyət tarixi insan kəşflərinin tarixidir desək məncə yanılmarıq.
Cənnətdən qovulandan sonra eybini əncir yarpağıyla örtən kimi insan
ətrafına göz gəzdirib anladı ki, nəinki qabırğasından əmələ gəlmiş yarısını,
heç özünü də sonacan anlaya bilməyəcək. O vaxtdan bəri insan özünü anlamaqdan
əlini üzüb ətraf dünyanı kəşf eləməkdədi.
İlk odu eramızdan 600 min il əvvəl öz əliylə alışdırmağın ləzzətini
dadandan sonra necə deyərlər bir növ kəşf eləmək adətkarlığı əmələ gəldi.
Eradan 500 min əvvəl yağ lampasını yandırıb 300 min əvvəl ilk oxunu
yaya keçirdi. Eradan 200 min əvvəl ilk iynəsini saplayıb əyin-baş tikdi.
Eradan 7500 il əvvəl ilk qayığını minib 4000 il əvvəl dəmir baltasını
işə saldı. Elə o vaxtlar da Yunanıstanda ilk kosmetika, 500 il sonra
isə Mesopotamiyada ilk zinət əşyaları əmələ gəldi. Elə oradaca mixi
yazılar yazıldı, 300 il sonra təkər kəşf edildi və Misirdə insanlar
fikirlərini mürəkkəblə köçürməyi öyrəndilər. Misir piramidaları tikilməzdən
400 il idi ki, təzəcə yaranmış qılınclar Mesopotamiyada baş kəsirdi.
Eramızdan 2180 il əvvəl Babilistanda çay altından ilk tunnel çəkilmişdi.
Eramızdan 2000 il əvvəl ilk top Misirdə adamların başını ağlından almızdı.
Bu vaxtlar Şotlandiyada isə iki deşikli düyməni kəşf eləmişdilər. Elamızdan
1500 il əvvəl Misir və Yunanıstanda ikl şüşə butılka və taxta qaşıq
insanların süfrəsini bəzədi. Çində ilk qayçını dərzilər əlinə almağından
az keçməmiş Yunanıstanda insan ilk dəfə duş altında çimməyin ləzzətini
duydu. Eramızdan 700 əvvəl əmələ gəlmiş dəmir pulların gücü artıdqca
insanın kəşf etmək həvəsi də artdı. Hindistanda darıxanlar eramızdan
500 il əvvəl şaxmatı, Yunanıstanda darıxanlar xəritəni, Çində darıxanlar
xalçanı kəşf elədilər.
Eranın sonuna yaxın Çində su dəyirmanı işə düşdü və insan at minəndə
altına yəhər saldı. Eramızın ilk əsri Romada belin kəşfiylə başladı.
O vaxtlar mərkəzləşmiş istilik sistemi artıq işləyirdi. Eramızın darıxanları
650 –ci ildə Yunanıstanda not, Kombocada sıfırı, Persiyada külək dəyirmanını,
950-ci ildə Çində barıtı kəşf elədilər. İlk kompası 1090-cı ildə ərəblər
əlinə alıb ilk gəmi sükanını işə saldılar. 13 əsrdən bəri yaranan kağız
pullar indiyədək hakimiyyətini itirməyib. İtaliyanın, xüsusilədə də
Venesiyanın qadınları 1400 –cü ildən bəri güzgüyə baxır. 1455-ci ildən
sonra alman iztiraçısının çap maşını işə necə düşdüsə indiyədən yazıb
pozanların əlindən rahatlığı yoxdur. Skripka (Lombardiya) 16-cı əsrdən
səslənir, unitaz isə (İngiltərə) 1596-cı ildən. Bir-birinin bəhsinə
girmiş kimi insanlar o qədər sürətlə kəşflər eləməyə başladı ki, onların
ardınca çatdırmaq çətinləşdi. Sualtı gəmi (hollandiya), teleskop (Niderland),
loqarifm cədvəli (Şoğandiya) sırasına qalstuk (Xorvatiya), çətir (fransa),
kəfgirli saat (Hollandiya), şampan şərabı (Dom Perinyonadlı fransız
monaxı), kilid və açar da qoşuldu. İndi texnologiyaların az qala atom
sürətiylə inkişaf dövründə edilən kəşflər sürət barədə heç də geri qalmır.
İndi hamının məişətində paltaryuyan maşından tütmüş şirəçəkənə qədər
əsrin kəşfləri saya biləcəyimiz əşyalar durur. İndi edilən kəşflər insanın
rahatlığı və komfortuna xidmət eləyir. Geyim, mebel, dəbdə olan əşyalar….
və s. İnsan şöhrətpərəstliyi elə mexanizmdir ki, mütləq kəşflər siyahısına
düşmək, öz fikir məhsulunun nəticəsini gözləriylə görmək istəyir. Mənim
fantaziyamın məşsulu olsa da inanıram ki, reallaşa bilsə aşağıdakı kəşflər
insanın bütün həyatını dəyişə bilər. Məsələn: ət çəkən maşın prinsipiylə
işləyən dərd çəkən maşın olsaydı. Maşının bir tərəfindən dərdi parça-parça
maşina qoyursan, dəstəyi yavaşca fırlatdıqca o də sənin dərdiin çəkir.
Maşının ağzından artıq çəkilmiş dərd tökülür. Sonra onu duzlayıb, istiotlasan
lap yeməli olar. Ya da adam yuyan maşın olaydı. Özü də 10 -15 cür yuma
rejimi ilə. Axı, rüşvətxoru qatillə bir rejimdə yumaq olmaz ki?! Cibgirin
kiri ilə məmurun bulaşığı bir-birinə qarışsa nələr olar? Məndən olsaydı
mətbəxdə soyuducunun yerinə doydurucu qoyardım. Axı, bu soyuducunu doldurub
qurtarmaq olmur ki! Qoy bu yeni insan kəşfi insanın qarnını da, gözünü
də doyursun. Taleyinin qırışlarını, eləcə də alnının qırışlarını ütüləyən
qurğu olardı. Bir qədər su səpərdin (Bu yerində «Küçələrə su səpmişəm»
mahnısını da proqramlaşdırmaq olar) və taleyinin qırışıqları, əzikləri
göz qabağındaca açılıb hamar yola çevrilərdi. Sevinc hissini dondurub
saxlayan aparat olardı. Həmin anı çəkib ömürlük beyninə həkk eləyərdin.
Axı insanlar unutmağı çox sevir. Hə, az qala unudacaqdım, qələm itiləyən
maşın olsaydı da pis olmazdı. Kütlüyü biryolluq aradan götürərdik, qələmlərin
kəsəri də qılınc kimi olardı.