İnsan olmaq

Heyvanların insana həsəd aparması halları barədə heç eşitməmişəm. Amma əksinəsini çox görmüşəm. İnsan heyvanların, həşəratların, hətta sürünənlərin azadlığına, arzularının, tələbatlarının ödənildiyi dünyada yaşamasına, insanın zoopark, qoruq, dəmir barmaqlıqlar arasında həyat kimi kənardan müdaxiləsini nəzərə almasaq Yaradanı ilə harmoniyada olmasına həsəd aparır.
Əgər mən ilbiz olsaydım evimi belimdə daşıyıb mənzil dərdi çəkməzdim. Bir balaca ağır olsa da qapı pəncərəsi olmasa da o, məni kənar təsirlərdən mühafizə edərdi. Nə ipoteka dərdim olardı, nə su, qaz, işıq, nə də ev yığışdırmaq. Uşaqlarıma da doğulanda hərəsinə bir ev verib dalına şələyərdim ki, qocalanacan onlara ev-eşik düzəltməyin, evləndirib ev sahibi etmyin dərdini çəkməyim. O evdən kimsə məni çıxarıb bayıra ata bilməzdi. Nə körpü tikənlər, nə yol salanlar, nə də torpağıma göz dikənlər. Kimsənin torpağında dayansaydım artıq olduğumu görüb sakitcənə çəkilib gedərdim başqa yerə. İlbiz üçün dünya çox böyükdü. O insanlardı yerə-göyə sığmırlar. Onda həyat dəlisov meqapolis həyyatının, qaçhaqaç dünyanın tempində deyil, mənim tempimdə hərəkət edərdi. Sanki Yer kürəsinin də fırlanması yavaşıyardı.
Mən balıq olsaydım dəniz sularında o yan bu yana üzüb hava dərdi çəkməzdim. Mənim nə vecimə insanlar havanı zəhərləyib sonra öz zəhərlərindəcə boğulurlar. Azon dəliyi varmı, yoxmu, ya da Günəş şüaları dəridə xərçəng yaradır ya yox nə vecimədi?! Mənim yeməyim də, həyatım da dəniz olardı. Dənizi çirkləndirən adamların okeana gücü çatmaz. Okean onları sunamisi, daşqını ilə çox qorxudub. Balığın öz dərdi, öz yemi, öz sualtı aləmi var. Balıqçı toru, ya da tilov olmasa onlar insanla heç görüşməz də. Mən balıq olsaydım insanları tora salıb, onları dükanların qabağında balaca hovuzda havasızlıqdan boğmazdım.
Mən qunduz olsaydım indyədək tikilmiş xəz şubaların, gödəkçələrin acığını insanlardan almazdım. Mən insanı gözəl yaxalığa çevirib boynumdan sallatmazdım. Bəzən belə yaxalıqlarda dəri sahibinin ayaqları, sifəti də görünür. Bəlkə sevdiyin qadının boynunda tüklü cəmdək olanda onu daha artıq sevirlər, bilmirəm. Bəlkə insan sevgisi axıdılmış qanlar və məhv edilmiş canlarla ölçülür? Qunduzların belə dərdi olmaz. Kimsə qunduzun erkəyindən sevgisinin rəmzi kimi insan dərisi tələb etməz.
Mən dəvə olsaydım yem dərdi çəkməzdim. Abşeronda yol qırağı dolu olan qanqaldan- zaddan gövşəyərdim, nadir halda rast gəlinən su kranından suyumu içib sonra lap 2 həftə susuz yaşayardım. O insanlardı 3-4 gün su gəlməyən kimi qaçhaqaça düşüb çığırışırlar. Televiziyada çıxış edirlər, su idarəsini, suyu kəsəni, lap çəkdirəni də söyürlər. Dəvə kimi həyatımda Bakı kimi quraqlıq şəhərdə lap rahat yaşayardım. Mənə nə şəhərə çəkilən su kəməri, nə də bahalı yollar lazım olardı. Əzəldən qumsalda necə rahat gəzirdimsə həmin ritmdə, aramla gəzib dolaşardım. İnsan ətində qutab bişirib satmazdım.
Mən qartal olsaydım şəhərimə, ölkəmə quş uçuşundan baxardım. Onda mənə nə «Google»nin xəritəsi, nə də «Googde Earth» proqramı lazım olardı. Quyruğu kəsilmiş xəritədəki qartala baxıb özümə dərdə eləməzdim. Qartalların Qarabağ dərdi olmaz. Quşlara nə vaxtaşırı dəyişən dövlət sərhədləri, gömrükxanalar, başqa ölkəyə uçmaqçün viza, nə də xarici pasport lazımdı. Mən qartal olmasın, lap balaca sığırçın, ya da bülbül olsaydım insanları qəfəsə salmağı özümə ayıb bilərdim. Nəyimə lazımdı qəfəsdə oxuyan Pavarotti, ya da «Dünyanın xoşbəxti mənəm» deyən Zeynəö Xanlarova. Qəfəsdə istər meyxana desinlər, ya da rok oxusunlar, vecimə olmazdı. İnsanlar azadlıq nəğmələrini oxumağı unudublar. Onlar çoxdandı cikkildəmir.
İlan –qurbağa olmaq da olardı. İlan kimi özümü yaxşıca mühafizə edər, yaxına gələni zəhərimlə zərərsizləşdirərdim. Onda mən insan zəhərini, xüsusilə də qadın dilindən çıxan söz zəhərlərinin alverini edib varlanmazdım. Qurbağa olsaydım ali məktəblərdə insan orqanizmini öyrənməkçün hər dərs beş-on dənə adamın qarnını yortmazdım. Donuz olsaydım bütün kosmetik vasitələri insan dərisində sınamazdım. Dovşan olsaydım hər yeni dərmanı insana verib onu zəhərləməzdim. Hətta siçan-siçovul olsaydım insan kimi bu qədər natəmiz, pinti ola bilməzdim. Şir olsaydım insana təmkinli olmağı göstərərdim. Yeməyi yeyib qalanını soyuducuya doldurmaqdansa çaqqal-çuqqala verib kənardan baxmağı öyrədərdim. Yırtıcı heyvan olsaydım insana dostu-düşməndən ayırmağı göstərərdim.
Təssüf, mən insanam. Mənim şüurum da var, ağır məişətim də, üstəlik bütün yer kürəsini çəkəcək dərəcədə böyük ürəyim də. DNT səviyyəsində insan ətraf mühiti ilə tam harmoniyadadır və o, demək olar ki, bütün canlı aləmin informasiya daşıyıcısıdır. Bu yerində Darvin çox haqlı idi və heyvanat aləmi ilə qohumluğumuzu dana bilmərik. Yəni ki, insan təkamül yolunu keçdikcə ilbizin də, canavarın da, ilan-qurbağanın da həyatını yaşayıb və irəliləyib. Deməli o, özündən başqa canlıların azadlıq duyğularının, müstəqil olub taleyini əlinə almağın yollarını, sağ qalmağın və sağlam nəsil verməyin də üsullarını artıq bilir. İndi o, şüurlu olub bütün canlı aləmə, planetə görə məsuliyyət daşımaq mərhələsindədir.