Bir çimdik həyat
Xoşbəxtlik axtarışında bir iki addım kənarlara

Deyirlər ki, «Bir az da xoşbəxt olmaq olarmı?» sualının cavabına alimlər bir milyon qiymət qoyublar. Çünki bu sualın cavabını heç kim bilmir, ya da ki, o yerli-dibli yoxdu. Ona görə də insanları xoşbəxt etməyin yollarını axtaran alimlərə məşhur lətifədəki kimi «Bir az da» desək çiyinlərini çəkib bəlkə də bütün elmi rütbələrindən imtina edərlər. Bir balaca dildən zirəkləri «hərə öz xoşbəxtliyinin memarıdır» kimi xalq məsəlini yada salıb yaxasını kənara çəkər.
Amma xoşbəxlik elə bir mövzudur ki, hamını, bəlkə də ilk növbədə alimləri maraqlandırır və onlar vaxtaşırı təcrübələr aparıb bildiyimiz həqiqətləri elmi dildə yenidən bizə başa salırlar. Müxtəlif tabletlər, antidepresantların çeşidli növlərini yaradırlar ki, insanlar öz problemlərinin içində tamamilə batıb qalmasınlar. Bəziləri deyir ki, xoşbəxtlik duyğusu gen yaddaşına yazılıb və irsən ötürülür. Çünki bir qolu sağlamlıq və daxili tarazlıq faktoruyla bağlıdır. Bir sözlə xoşbəxtlik məsələsi yalnız və yalnız daxildən idarə edilir. Yəni ki, insan öz xoşbəxtliyini xammal kimi Yaradandan irsən alandan sonra da onu bir növ filiz şəklində qalmasından bir fayda görə bilməz. Həmin bu xammal metal kimi qaynar odda yandırılıb yyumşaldılmalı, ağır çəkiclə döyülüb ələ gələcək hala salınmalı, artığı kəsilməli, əskiyi calaq edilməli və işlək hala salınmalıdır ki, insan «Mən xoşbəxtəm» sözünü dilinə gətirməyə utanmasın.
Bir araşdırma mövzusu kimi xoşbəxtlik alimlərin diqqətindədi. Kaliforniya Uniersitetinin professoru Sonya Lyubomirskaya və onun bir dəstə kolleqaları kiçik araşdırma aparan kimi bu mövzuda 51 ciddi elmi iş aşkarlayıblar. Tapılan materiallar araşdırılandan və bəzi təcrübələr aparılandan sonra məlum olub ki, insan özü özünü xoşbəxt edə bilər və bu subyektiv duyğunun əldə etməyin ən effektiv yolları da məlumdur. İlk növbədə şükranlıq duyğusunun vacibliyi vurğulanıb. Təcrübə iştirakçıları nə vaxtsa həyatda onlara yardım etmiş insanlara təşəkkür məktubları yollamağa başlayıblar. Onların şəxsi müşahidələrinə görə təşəkkür edib sonra şükranlıq hissi keçirdiklərindən özlərini çox xoşbəxt duyublar. Bəzən xoşbəxtlik duyğusu aylarla çəkilmirdi. Xoşbəxt edən amillər sırasında ikinci yerdə optimizm durur. Xoşbəxt olmaq eksperimentlərinə könüllü qoşulanlardan xaşih etmişdilər ki, ürəkləri istəyən situasiyanı uydursunlar, yanında görmək istədiyi insanı təsəvvür etsinlər və dünyanın ən yaxşı işində və ən yaxşı peşəsində işlədiklərini xəyallarını gətirsinlər. Arzular dünyasında 2 həftəlik gəzişmələrdən sonra bu qrupda hamının əhvalı çox yüksəklərə qalxmışdı. Taleyin verdiyi hədiyyələri saymağı tapşırılan qrupda isə həftəyə ən azı 3-4 müsbət hadisə qeydə alınmağa başladı. Onlar tədricən hər şeyin o qədər də pis olmadığını öz müşahidələrindən çıxara bildilər. Öz məziyyətlərini tərifləyən iştirakçılar qrupunda isə çox gözəl nəticələr alındı. Onlara özünü tərifləyəndən sonra imkanlarını reallaşdırmaq şansı da verilirdi. Daxili imkanlarını reallaşdıra bilən insanlar özünü çox xoşbəxt duymağa başladı. Xoşbəxt edən amillər arasında miqyasından asılı olmayaraq xeyriyyəçiliklə məşğul olmaq xüsusilə fərqlənirdi. Bu vaxt xeyir verən, alandan daha çox xoşbəxt olurdu. Xoşbəxtltyin kollektiv duyğu olduğunu deyənlər də var. Amma sadalanan əlamətlər arasında nə var-dövlət, maşın, ev, nə arxalı qohum-qardaş, nə vəzifə adı çəkən oldu. Yəqin ki, bütün bunların xoşbəxtliyə dəxli yoxdu. Bəlkə də həmin səbəbdən altını doldurmağı el adətinə çevirmiş xalqımız Moşu Göyəzənli demiş «Xoşbaxtlıq,… xoşbaxtlıq…» deyə-deyə qalıb və bu sehirli sözün qafiyəsini hec cür tapa bilmir. Hamıya çörək də lazımdı, əyləncə də. Bunu danan adam riyakardır. Amma nə çörək, nə də əyləncə adamı xoşbəxt edə bilmir.
Bəziləri bir-birinin qulağını dünyanın ən gizli sirrini deyirmiş kimi pıçıldayır: Xoşbəxtlik də bir virus kimi ötürülür. Ona görə də xoşbəxt adamın yanında olarkən yoluxmaq ehtimalı çox böyük olur. Xoşbəxt adamın yanında duranın 25 faiz yoluxmaq ehtimalı olur. O, həmin xoşbəxtlikdən kimisə yoluxdursa ona10 faiz, sonrakı adama isə cəmi 5,6 faiz xoşbəxtlik payı düşür. Evində patoloji xoşbəxt adamı olanın 34 faiz payı daimi ünsiyyətdən qazanc qalır.
Pissimistlərsə öz adətlərinə sadiq qalaraq ömrünün sonuna kimi «Görəsən həyatda xoşbəxtlik varmı?» süalına cavab axtara-axtara yaşayır.
P. S. Nədənsə araşdırmalar nəticəsində müəllifin xoşbaxtlıq duyğusunda bir qrafa da tərpəniş olmadı. Yəqin bir neçə kilometr diametrində xoşbəxt obyekt yox imiş…