Adlı adsız şəhərim

Neçə vaxtdı ürəyimi qəribə şübhələr ovur tökür. Ürəyimə damıb ki, şəhərimizin adına təcavüz edəcəklər. Ürək də ki, elə qəribə orqandı, bütün axmaq fikirlərə burda yer tapılır. Beyində, cinsi orşqanlarda məskən qura bilməyən bütün fikirlər bura toplaşıb adamı yaşamağa qoymur. Özü də qorxusunun mənbəsini göstərmir ki, onu bələkdəcə boğum. Yəqin ürəyim Orta Asiya ölkələrinin təcrübələrini son zamanlar bizdə reallaşdığını görüb ehtiyat eləyir. İndi dil bunun qarşısında deyə bilər ki, «ola bilməz!». Tarixdən məlumdu, olub axı…
Ürək tarixi də sevən deyil, ona görə beynimi işlətməli olacam. Hər dəfə ürəyimə bir axmaq fikir gələn kimi beynim zora düşüb onun həqiqət ya doğru olacağını sübut eləməli olur. Adətən şəhərin adının dəyişilməsi məsələsi sakinlər tərəfindən arzulanır. Məsələn irland dilindən tərcümədə «Fahişə limanı» kimi tərcümə olunan Dun Bleske qəsəbəsi 2003-cü ildə xüsusi komissiya tərəfindən dəyişdirilərək An-Dun, yəni sadəcə «liman» adlandırıldı. Amma yeni ad 5 ildən sonra unuduldu və qəsəbə yenidən əvvəlki adıyla adlanırdı. Maraqlısı olur ki, yerli sakinlər təkid eləyirdi ki, məskunlaşdığı yerin belə adı onları qətiyyən təhqir eləmir. Hətta onlar bir qədər fəxr duyurlarmış ki, azad və cəsarətli bir qadın, demək olar ki, ən qədim feministlərdən biri bu yerin təməlini qoya bilib. Amma dərinə baxsaq İrlandiyada rəsmi dövlət dili ingilis dilidir. İngiliscə isə bu söz abırlı səslənir.
Bənzər hadisələr Sibirdə də baş verib. İrkutsk vilayətinin Loxovo kəndinin də adını dəyişdirmək istəyirdilər. Cavanların şəninə toxunan bu adı dəyişmək məsələsində yaşlılar güzəştə getmək istəmədi. Yer Loxov adlı birisinin şərəfinə adlanmışdı. Sonra ətrafda Jmurovo və ya Kozlova kəndlərinin cavanları da tarixi «saxtalaşdırmağa» çalışardı. Lap abırsız adları hələ bolşeviklərin vaxtında yığışdırmışdılar. Bəzən lap yaxşı səslənən adları da dəyişmək istəyənlər tapılır. Məsələn, 2003-cü ildə Korleone adlı italyan şəhərinin vəkili məhkəmə vasitəsilə hamını inandırmağa çalışırdı ki, «Xaç ata» filminin qəhrəmanının adıyla səsləşməsi şəhərin reputasiyasını pozur. Şəhəri Kuore di Leone (yəni «Şir ürəyi») adlandırmaq daha məqsədəuyğundur. Amma şəhərlərini mafiyanın mərkəzi kimi qəbul edən şəhər camaatı vəkili dəstəkləmədi. Axı bu ad şəhərə turistləri cəlb eləyirdi. Lesbos adasının sakinləri isə lesbianlar adlandırılması uğrunda hətta mübarizə də eləyiblər. Qazaxstanın paytaxtını da respublikanın prezidenti Nursultan Nazarbayevin şərəfinə Nursultan adlandırmaq istədilər. Şükür Allaha –alınmadı.
Biz küçə adlarının dəyişdirilməsinə, adibələrin yoxa çıxıb qəfil dəxli olmayan yerdə peyda olmasına artıq öyrəşmişik. Hərdən adama elə gəlir ki, şəhərin adını yoldan ötən küləkli, tozlu bir karvan yolu üstündə dayanmış şəhərin qonaqları belə adlandırılıb: Badi- Kubə… «Küləklər şəhəri» olmaq şəhərin qismətinə düşmüş heç də ən pis adlardan deyil. İndi olsaydı onu «Palçıqlar şəhəri», «Zibillər şəhəri» adlandırardılar. Kiminçünsə bura «Qaçqınlar şəhəri»dir, kiminçünsə «Milyonlar şəhəri». Şəhərin meriyasından təklif gəlsəydi bura mütləq «Fontanlar şəhəri» adlanardı. Şəhərim ilin sonunacan «İslam paytaxtı» olacaq. Qonaq qəbul edəcək, dindar olacaq, zir-zibilldən bir az yaşmaqlanacaq. Təzə adın mübarək.
«Arzular şəhəri» olmağa, «fantaziya dünyası»na çevrilməyə hələ çox var. Qoy əvvəl yolları çəkib qurtarsınlar, sonra kanalizasiyanı dəyişdirəcəklər. Təzəcə çəkilmiş asfaltı qazıb eşəcək yəqin ki, sonra təzədən qırlayacaqlar. Beləcə sonsuzluğacan. Ağacların genosidi bitəndən sonra küləklər kef eləyəcək boz şəhərdə. Ola bilər bir vaxt dənizdən çıxmış şəhər utanıb yenidən ora qayıdacaq. Eybimizi Xəzər örtər. Qorunmalı, ovuc içində saxlanmalı binaları söküb yerində üslubu naməlum binalar tikəndən sonra isə şəhərim simasız olacaq. Orda Dədə Qorqudu çağırarıq, şəhərə təzə ad verər. O da mütləq deyəcək ki, «igidliyinə görə ad çıxarmamış adlanmaz». Onda təzə simalı şəhərimizə yeni ad axtararıq ki, adsız qalmasın. Amma nə qədər ki, göydələnlər arasında sivişib küləklər vıyıldayır şəhəri hələ ki, Bakı adlandıra bilərik.