|
Gələcəyin
dumanına boylananda…
Gəlin bir az dərdləşək. Yəni hər şeyin o qədər də pis olmadığını nəhayət
ki, dilimizə gətirək. Çünki heç kim bilmir ki, bundan nə qədər pis ola
bilərdi. Bunu isə yalnız təsəvvür etmək mümkündür.
Bu yola təzəcə qədəm qoyanlar, yəni «çaynik»lər (kompüter texnologiyalarını
təzəcə öyrənməyə başlayanları belə adlandırırlar) üçün yaxşı futuroloji
çalışmalar var. 10 il əvvəli xatırlayın. Adətlərinizi, işin keyfiyyətini,
dostlarınızı yada salıb o vaxt 10 il sonra barədə düşündüklərinixi yada
salın. Və ən əsası xatirələrini bu gününüzlə müqayisə edin. 2000-ci ildə,
əsrlərin qovşağında baş verəcək kataklizmlərdə heç biri reallaşmadı. Hər
şey maraqlı, sirli, ümidverici görünürdü. İndi həmin çalışmanın davamı
kimi 10 il irəliyə baxaq. Söhbət ağaran saçlar, qırışan dəri və perspektivdə
dəhşətli görünən qocalıqdan getmir. Görəsən indi ətrafımızda olan əşyalar,
insanlar, hadisələr yenə də həmənki keyfiyyətində olacaq? Çalışmamızı
tətbiq edən «pasientlər» tezliklə hadisələrdən baş çıxarıb hər şeyi «daimi»,
«ölüb gedən» və «yeni doğulacaq» kateqoriyalarına ayıraraq səliqə-səhman
yaradır. Əslində bizim beynimiz bu işi ona tapşırmasaq da özü könüllü
şəkildə edir.
Hakimiyyətdə olanlar üçün qurduğu sistemin nə dərəcədə yaşamlı olması
maraqlı olacaq. İnvestorların diqqətini tez başa gələn və təmiz gəlir
zəbt edəcək. Jurnalist üçün yuksək qonorarlı və o qədər də çirkin olmayan
iş vacib görünəcək. Sadə istehlakçının isə heç nə vecinə deyil. «Nə verirlər,
götür və şükür et» şüarıyla lap minilliklər boyu yaşamaq fikirləri var.
Fantaziyamızı zorlamaqdan bir şey çıxmayacaq. Bir də ki, sorğu aparan
nüfuzlu dərgilərin fikrini də arabir eşitmək olar, məsələn «Forbs» jurnalının
proqnozlarını. Tədqiqatçıların fikri isə güllə trayektoriyası kimi dümbələm-düzdür.
Ekspertlər əmindir ki, insanın işi peşəsi vuruşmaq, qocalmaq və nəsil
artırmaqdan ibarət olacaq.
İlbəil günəş altında yer azalır və sözün əsil mənasında darısqallıq əmələ
gəlir. Bir azdan ola bilər ki, bir parça torpaq üstündə didişmələrdə silah
həlledici sözü «deyəcək». Ona görə də «Forbs» jurnalının versiyasına görə
«universal əsgər»lərə perspektivlər görünməyə başlayır. Hürkməyə dəyməz,
dünya müharibəsi çətin ki, ola. Amma yerli münaqişələri, lap məhəllə davalarını
da muzdlu əsgərlərin köməyilə həll etmək daha rahat olacaq. Ona görə də
davakar oğlanların gələcəyi daha parlaq görünür.
Hardasa, uzaq-uzaq, adını dilimizə gətirə bilmədiyimiz ölkədə muzdlu əsgərlər
«razborka» edərkən Yer kürəsinin camaatı qocalmaqda davam edəcək. Orta
yaş həddi bəzi ölkələrdə 80-i keçməyə başlayıb. Bu boyda qocaların qabağında
dayanmağa bir o qədər də qulluqçu, xəstəyə baxan şəfqət bacısı (ya da
qardaşı) lazım gələcək. Axı bütün millətlər bizim kimi uşaqlarını qocalıqda
ona baxmaq üçün böyütmür. Yuvadan uçmağa gücü çatan kimi balalarının başını
boş buraxır. Deməli xəstəyə baxmaq üçün peşakar qulluqçulara ehtiyac böyük
olacaq.
Ekspertlərə inansaq çinovnik ordusu daha da artacaq. Onların arasında
dilli-dilavər, insan ürəklərinə tez yol tapan, lazım gəlsə ilan dili çıxarıb
lap adamyeyən qəbilənin lideriylə dil tapa bilən adamlara ehtiyac olacaq.
Öz aramızdı, deyirlər Afrika ölkələrinə inevstisiya indi su qiymətinədirsə,
od kimi bahalaşacaq.
Mühəndislər və energetiklər də işsiz qalmayacaq. Neft və qaz ehtiyatı
tükənir. Neft sona yaxınlaşan zaman siz natri qlyutamatdan (əntiqə səslənir!)
enerji almağı bacarırsızsa qırmızı kürünün dadını unutmayacaqsız. Bununla
belə «Forbs» ekspertləri əmindir, yemək il-ildən azalır. Ona görə də qırmızı
kürünü əldə etmək də gün-gündən çətinləşir. Bu yerində söz verilir gen
mühəndislərinə. İndi onların solosudur. Yəqin ki, Gədəbəyin hətta əyri-üyrü
kartofuna həsrət qalacağıq. Əvəzində hamımız eyni boyda, bir biçimdə olan
çürüməyən kartoflar yeyəcəyik.
Bir az fantaziyaya bənzəyir, etiraf edirəm. Amma «Forbs» jurnalı 3 il
əvvəl də fantaziyalara qapılırdı və bundan da betər proqnozlar verirdi.
Bu öncəgörməliklərin əsası da vardı, çünki sorğuların nəticəsində çıxarılmışdı.
Cəmi 3 il əvvəl insanlar gələcəyin peşəsi deyəndə robotların təmiri üzrə
usta, kosmik gid, teleportasiya (bir məkandan o birinə ani keçmə) üzrə
mütəxəssis və hətta heyvanların vəkili kimi peşələrini sadalayırdılar.
Adı çəkilən peşələr 2007-ci ilin sorğuları əsasında sadalanıb. Amma 2010-cu
ilin ən məşhur peşələri sırasında artıq universal əsgər, rabitələr üzrə
menecer, xəstəyə baxan qulluqçu, alternativ enerji üzrə ekspert, Afrikada
biznes aparacaq mütəxəssis kimi peşələrin adını çəkirlər.
Maraqlıdı, amma nə 3, nə 10 il əvvəl, nə də 10 il sonra kimsə jurnalistikanı
öndə gedən peşələr arasından görmür. Nəticə çıxarın…
|
|
