Bir nəslin müharibəsi

Ehtiraslarına sahib ol. Onlar ram edilməsə hakim olurlar.
Qoratsiy

İnsan üçün ən yaxşı qələbə özünü ram etməkdir.
Özünə uduzmaq lap utandırıcı olar.
Platon

Bu günlərdə anam yaşında olan qadınların kumiri, gözəl kişi simvolu sayılan aktyor Tixonov dünyasını dəyişdi. Onu əksəriyyəti «Baharın 17 anı» filmindən daha yaxşı tanıyır. Adını bilməyənlər ona sadəcə Ştirlits deyir. Keçən həftə sonu elə bil ki, bütün Rusiya kanalları nostaljiyə düşüb hər yerdə mərhum aktyordan danışır, onun keçmiş müsahibələrini verirdi. Televizora güclü baxan deyiləm, amma işıqlı qutunun qarşısından hər dəfə keçəndə Tixonov elə bil ki, mənimçün eyni cümləni təkrarlayırdı.
Ola bilər ki, ona müharibədən, ya da qəhrəmanı olduğu filmin illər uzunu uğuru barədə sual vermişdilər. Ya da ki, sülh zamanında müharibə haqqında filmin qəhrəmanının belə sevilməsi səbəbi ilə maraqlanmışdılar. Tixonov isə qısa, amma çox emosional bir cavab vermişdi: «Hər nəslin öz müharibəsi var». Verilişə baxsaydım bəlkə də bilərdim ki, bu cümlənin arxasındakı fikir hansıdı. Ona görə beynimə pərçimlənmiş cümlənin yaranış səbəbini uydurmalı oldum. Gümlənin arxasındakı fikir mənə daha maraqlı gəldi.
Daha sonra özümdən soruşmalı oldum: Bizdəmi hələ də vuruşuruq? Bizim nəsil də müharibə iştirakçısıdırmı? Bəs biz nə uğrunda vuruşuruq? Ştirlitsin nəsli faşizmlə vuruşurdu. Onlar faşizm üzərində qələbə çaldılar və milyonlarla insanın məhvinə baxmayaraq bununla fəxr eləməyə haqqları çatır. Verilən qurbanlar hədər deyildi. Çünki sağ qalanlar cəmiyyəti yerdən qaldıra bildi. 2-ci dünya savaşında lap uşaq olanlar sənətdə 60-cılar fenomenini yaratdılar. Aclıq, ölüm, yetimlik, çarəsizlik görmüş uşaqlar özündə güc tapıb yeni cərəyana hamını qoşdular. Onlar aclıq və müharibədən yazmadılar, onlar həyat eşqindən, sevgidən, azadlıqdan yazıb özlərini təsdiqləyə bildilər. İndi evdəki uşaqlarımızın bir balaca vitamini az düşəndə iki günə rəngləri solub xəstəhal olurlar. Bəs görəsən yavan çörəyi marçıldada-marçıldada yeyən cocuq yenilik yaradıb dalıyca adamları aparmağa gücü özündə necə tapırdı?
Cəmiyyətdə verdiyimiz qurbanlar sübut edir ki, biz də vuruşuruq. Bu müharibəni elan eləməyiblər. Onun sərhədləri, qoşunu, strateqiyası, cəbhə zolağı yoxdu. Burda «bizimkilə»i «düşmən»lərdən ayırmaq demək olan ki, mümkün deyil. Amma haqqı tapdalayan kimi zərbə sənə dəyir. Çünki haqq uğrunda vuruşanlar, buna can qoyanlar var. Paradoksdu, amma bizim nəsil xoş söz uğrunda vuruşur. Bir xeyirxah baxışda öz qələbəsini görür. Biz mərhəmətə görə bir-birimizi didirik. Avtobusda yer verməyən uşağı az qala tapdaq altına salırıq ki, qocaya hörmət eləmədi. Namazın nurunu görmüş insan başqasının bir səhv addımına görə elə təkəbbür nümayiş edir ki, ağzın açıla qalır. Ya da bir cümlə yanlışlığına görə əlində imkan olsa onu Allahdan ayırmaq fitvası verər. İndi dava çörək davası deyil. Bizim elə kamil silahlarımız var ki, onunla bütün Yer kürəsini yerindən qoparmaq olar. Fikirin gücü atom bombasından da güclüdü. Bunu ki, bilirik, çünki həm də savadlıyıq. Bizim müharibədə nizələr və oxlar, patlayıcı silahlar işlədilmir. Biz nəzərlə göz çıxardırıq, niyyətlə partladırıq, arzu-kamla hər şeyi göyə sovura bilirik. İndi müharibə və mübarizə arasındakı sərhədlər itib. Ona görə də hamı döyüş meydanındadır. Zərbə dəyəndə hamıya dəyir. Xeyirxahlıq uğrunda səlib yürüşünə çıxmazlar. Çünki bütün müharibə bayraqları qırmızı olur, yəni qan rəngində. Qırmızı fonda bayrağın üstündə hansı simvolun dayanacağının o qədər da fərqi yoxdur. Orda skilet kəlləsi, ağ göyərçin şəkli də ola bilər.
Heç kim özünü aldatmasın ki, guya azadlıq uğrunda vuruşur. Müharibə haqlı və haqsız olmur. Müharibə varsa qurbanları da var, döyüşdə şikəst olmuşları, psixikası pozulub «kantujen» olanları da. Qarabağ uğrunda savaşı biz uduzduq, lap torpaqları döyüşsüz geri qaytarsalar belə. Çünki qaçqınımızı yola verə bilmədik, ona ayrılmış vəsaiti yeyib dağıtdıq və ona imkan verdik ki, Vətənin dalıyca danışsın. Onları Vətəni sevməyə qoymadıq, uyğunlaşmağa imkan yaratmadıq, xeyirxahlığı əllərindən aldıq və onların sevgi payından kəsdik. Əvəzində onlar əlinə keçəni talan elədi, gözünə dəyəni zəbt edib halal-haramı bir-birinə qatıb bizə də meydan oxudu.
Mən dünyanın gözəl nemətlərinə görə heç kimlə, nəinki yadla, heç özümlə də dalaşmaq istəmirəm! Bəs siz necə?