"Əgər qadın
təslim olmursa, qalib gəlir, əgər təslim olarsa, onda qalibə öz şərtlərini
diqtə edir"
Karel Çapek
"Qadınlar və kişilər birgə yaşamağa məcbur iki sivilizasiyadır"
Çingiz Abdullayev
Ah, qadınlar, qadınlar!
Bəşəriyyətin güclü hissəsinin sevdiyi bu frazada nələr gizlənir? Sevgimi,
nifrətimi, bəlkə həsrətdi bu sözləri həyata gətirən? Axı, kimdi bu qadınlar?
Xüsusilə də yaradıcı adamlarçun. Qadının rəssam həyatında nə rol oynadığını
anlamaqçun dahi rəssamların əsərlərinə ötəri bir nəzər salmaq kifayət
edər. İstər həyat yoldaşı, istər ömür yolunun təsadüfi müşayiətçisi olsun,
onlar rəsmdə, rənglərdə əbədiləşə biliblər. Yaradıcısına ilham verməyi
bacarıblar deyə. Onlar olmasaydı, bəşəriyyətin addımladığı uzun yolun
möhtəşəm rəssam qalereyasında yüzlərlə portretlər, tablolar yaranmazdı.
Bəs, bizim müasirlərimiz olan rəssamlar nə düşünür? Ən vacibi isə nə,
daha doğrusu, kimi çəkirlər? Rəssamlara bircə “Qadınlar kimdir?” sualı
və rəsm prosesini hərisliklə izləməkçün bir qadın rəsmi çəkmək xahişiylə
müraciət etdik.
Qəyyur Yunus:
“Qadında intellekt olmalıdır...”
- Qadın anadır, sevimli qadındır, qızdır, ailə ocağının keçikçisidir.
Amma təkcə bununla kifayətlənmək olmaz. Mən hesab edirəm ki, qadında yüksək
intellekt olmalıdır. Orijinal, ekstravaqantlığa qiymət vermək bacarığı
olan qadınlara rəğbətlə yanaşıram. O, düşdüyü hər bir vəziyyəti dərhal
qiymətləndirib ani nəticə çıxarmağı bacarmalıdır. Belə qadınları baxışından
tanımaq olar. Bu cür qadına hər adam yaxın düşə bilmir. O heç vaxt imkan
verməz ki, onu seçsinlər. Çünki belə qadın özü seçir.
Ömrü boyu qadın çəkib. Hamısı da gözəl, hətta ağıllıdı. Sualı dodağında
donmuş qadınları çəkməyi, deyəsən, çox sevir. Bu dəfə ənənədən kənara
çıxıb qadını Qəyyura xas olmayan çılpaqlıqda çıkdi. Bir əlinə söykənərək
oturmuş qadın o biri əliylə saçını yuyur. Qəzetdə çap olunacağını bilib
dərhal fikrini dəyişdi və tamam başqa bir rəsm çəkməyə başladı. Deməli,
redaktə və senzura problemləri təkcə qəzetə xas deyilmiş. Özünü senzura
daha qəddardır.
Əvvəl saç, sonra iri gözlər, daha sonra qəribə təbəssüm əmələ gəldi. Rəsmi
uzun müddət, hər xırda ştirixini işləməklə sevə-sevə çəkdi deyə ikinci
ekspromt sual doğurdu.
-Bu qadını svirsinizmi?
Cavabında əlini rəsmdən çəkməyərək sözləri əvəz edəcək dərəcədə dediyi
uzun bir “hə..ə..ə”si hər şeyi öz yerinə qoydu.
- Bəs, əlini qarnında niyə qoyub?
- Deyəsən, hamilədir. İki aydır ki, uşaq gözləyir.
- Bəlkə ona görə gözləri belə işıqlıdır?
- Bəlkə də.
İsmayıl
Məmmədov: “Onu çəkməkdən asan nə var..”
- Əgər bəşəriyyəti iki hissəyə bölmək olsaydı, onda qadınları bəşəriyyətin
ikinci yarısı hesab etmək olardı. Qadınlar qəribə məxluqlardır. “hə” demək
istəyəndə “yox” deyir, yaxud əksinə. Qadında iki başlanğıc – mələk və
şeytan-hər ikisi yanaşı yaşaya bilir. Qadın insanda eyni zamanda həm incə
və ülvi hissləri oyada bilir, həm də daxili etirazın yaradıcısıdır. Hərdən
arzulayıram ki, qadına ehtiyacım olmasın. Cavanlıqda adamın vurulub qol-qanad
açdığı vaxt çox olur. Yaşa dolduqca bu hissləri itirirsən. Vaxt tapıb
emalatxanada işlədiyim bir neçə saat ərzində mən həmin o itirdiyim ruhi
vəziyyəti bərpa edirəm. Bu zaman yanımda olan qadını görünməyən sevgiylə
sevmək iqtidarında oluram. Bu vəziyyətdə bacarsam, ürəyimi öz əllərimlə
çıxarıb ona verərdim.
İsmayılın ekspromt rəsm çəkmək, əhval-ruhiyyə ötürmək bacarığını kim bilmir
ki. Qadın haqqında nisbətən uzun, sonu qaranlıq dalana dirənən söhbətdən
sonra professional rəssam əliylə bir neçə ştrixlə şəffaf, elə bil uçmağa
hazır qadın doğulur. Qəribə bir rahatlıqla. Elə bil qabaqcadan hazırlanmışdı.
Maarif Baba oğlu: “Qadın görəndə işlərim saz gedir...”
- Qadın? Qadın
hər şeydi. Mənim emalatxanama qadın, xüsusiylə gözəl qadın gələndə çox
sevinirəm. Onda işlərim də yaxşı gedir.
15 gün fasiləsiz işlədiyi tablonu lap təzəcə qurtardığından elə bil “sıxılmış
limon” kimidir. Nə sualın, nə də xahişin məğzinə varmır, yaxud anlamaq
istəmir. Qonaqpərvər ev sahibi kimi vaxtilə kiminsə çap etdirdiyi diplom
işinin vərəqlərini stol üstünə sərməklə səliqə yaratmağa çalışır. Qələm
tapa bilmədiyindən elə qonağın qələmiylə bir neçə saniyə ərzində nəsə
cızmağa başlayır. “Mən işləməyə çox simicəm” deyə işini tamamlayır. Sonrasısa
Nəsimidən, Fizulidən sitatlar və mövzudan xeyli uzaq bir söhbət.
Zakir Hüseynov:
“Onların çox şeydə əli var...”
- Hə demək olar?
(Yəqin çeynənməmiş frazaları təkrar etmək istəmir deyə bir qədər tərəddüd
edir) Təbiətin qanunudur: qara-ağ, qadın-kişi və s. Bu, bizim istəyimizdən
asılı deyil. Dünyada ən gözəl kəşflər də, müharibələrin əksəriyyəti də
qadınlara görə olur. Bəzən deyirlər ki, qadınlar quşbeyindir. Mən buna
inanmıram. Qadın var, 15 kişidən üstündür. Tarixin qaranlıq qalan səhifələrində
mütləq qadınların əli var.
Suala həvəssiz cavabından sonra məmnuniyyətlə yerini işıqlı pəncərə qarşısında
rahatladı. Başqalarından fərqli olaraq qadını rəngli akvarellə çəkməyə
üstünlük verdi. Çəkdiyi qadının nə üzü var, nə də cizgiləri. Əvəzində
mürəkkəb rəngli bir dairə. Yəqin qadın cizgisiz olsa, onunçun daha yaxşıdır.
Qarışıq rənglərdən doğulan qadının yaradıcısına ənənəvi bir sual:
- Onu sevirsənmi?
Əlini arxadakı kətan üzərindəki oxşar qadınlara uzadıb “Sevməsəm, onu
çəkərdimmi” cavabını verir. İşini qurtarandan sonra da qurumağa qoyulmuş
kağızın yanına dəfələrlə qayıtmalı olur. Deyəsən, ürəyi onu rahat qoymur.
Bəs, görəsən, psixoloq nə deyərdi?
Özü də müəllifi
tanımadan. Axı çəkilən hər bir cızıqda, hər bir əyridə xaricə yönəlmiş
informasiya var. Təəssüf ki, fikir deməyə razılaşan psixoloq mətbuatındakı
boğuşmaların növbəti qurbanı olmamaqçun anonim qalmağı arzuladı. Amma
verdiyi kiçik məlumat oxucu üçün, elə müəlliflərin özüyçün də maraqlı
ola bilər.
1. Ətalətli adamdır. Ona qarşı edilən pisliyi, eləcə də yaxşılığı unutmur.
Sözü üzə deməyi sevir. İndividuallığı gözə çarpmır. Həssas, amma passiv
tipdir.
2. Cəhdlərinin əksəriyyəti xaricə yönəlib. Rəsmdəki məkanı tam doldurmasından,
boş yer qoymasından görünür ki, elədikləri özünü göstərməkçündür. Özündənrazı
təəssüratı oyadır. Qadınlara xas cəhətləri də (həssaslıq, ürəyiyumşaqlıq)
var.
3. Çəkilən rəsmdə informasiya azdır. Amma imzasından görünür ki, demonstrativ
xüsusiyyətləri var. Təbiətcə liderdir. Sənətlə məşğul olmasına baxmayaraq
elədiklərinin hamısı karyera qurmağa yönəlib.
4. Rəsmlərin içində ən çox maraq doğuran budur. Qeyri-standart düşüncəsi
var. Amma patologiyası, bəlkə də cinsi patologiyası ola bilər. Qadının
qeyri-ənənəvi quruluşu onun qeyri-adi baxış bucağından asılıdır.
“Avropa”
qəzeti,
19-25 fevral, 2000-ci il