Gülnarə Rəfiq

Bu günlərdə mənimçün sensasion bir fikiir eşitdim. Məni şoka salan tanışlarımdan biri etiraf etdi ki, hətta intim münasibətdə də qadının intellekti mühüm amillərdən biridir. Bəs yaxşı, bu necə olur? Gözümüzü açandan bəri əlimizə hansı kitabı almışıqsa dünyanın gedişinə təsir etmiş kişilərin hamısı qadınlar barədə ağızlarına gələni yazıblar, bütün dünya da oxuyub. Odur ki, dünya duranı qadınlar üstlərindəki damğanı silib ata bilməyiblər. Hələ ki…

Kişi qadının gözlərinə uzun müddət baxa bilirsə deməli yerdə qalanı o, artıq yaxşıca gözdən keçirib (xalq məsəli)
Bunu hamı bilir: «Kişilər canavardır. Bircə yol qalır, onları yaxşıca yedizdirmək» (Oskar Uayld). «Əgər istəyirsizsə kişiniz sizi ilahiləşdirsin, onu acımamışdan 3-5 dəqiqə əvvəl yedizdirin» (Yuri Şanin). «Kişi üçün təzəcə salınmış yemək süfrəsini görmək arvadının yunanca səlist danışmasını eşitməkdən min dəfə xoşdur» (Samuel Gekson). Bunu da dahi kişilər yazıb, amma bu fikirlər xatirələrdə o qədər də yer almayıb. Çünki «Qadın əsrlər boyu sehirli güzgü rolunu oynayıb. Burada kişinin vücudu həqiqi ölçülərindən ən azı 2 dəfə böyük görünür» (Virciniya Vulf). Əlində qələm oldu, ya yox fərqi yoxdu hər kəs bilir ki, «Qadının üstündə hakim olmaq hüququ qazanmaq üçün ona tez-tez baş əyməli olursan» (Viktor Hüqo). Buna baxmayaraq yenə də «Qadınla yaxınlıq etmək gözəl şeydir, amma onun həmişə yaxınlıqda olmasına dözmək olmur» (Alber Qinon) deyənlər də tapılır. Bəlkə də ona görə «Qadını çiçəklə müqayisə edən birinci insan şair olub, amma ikincisi çox səfeh bir adam» (Henrix Heyne) kimi fikirlər daha çox yadda qalır.
Kişilər bizə etibar eləmir, bu aksiomu sübuta yetirməyə ehtiyac yoxdu. «Dünyada bircə dəfə də kişi nəvazişi görməyən qadınlar çoxdur. Amma cəmi birisi ilə kifayətlənəni çətin ki, tapıla» (Fransua Laruşfuko). Ona görə də kişilər hesab edir ki, «Qadının başına dolanan hər kişi bilməlidir, o başqasının yandıracağı odunları qurutmaqla məşğuldur» (Onore de Balzak). Kişilər çox yaxşı blir ki, «20 illik sevgi qadını haldan salır, 20 illik nikah isə onu ictimai binaya bənzədir» (Oskar Uayld). «Həyat yoldaşı cavanlar üçün məşuqə, orta yaşlılar üçün dayaq, qocalar üçün isə dayədir» (Frensisi Bekon). Yenə də bütün bunlara baxmayaraq qadın özündə güc tapıb sevə bilir. «Qadının yalnız sonuncu məhəbbəti kişinin ilk məhəbbətilə müqayisə edilə bilər» (Onore de Balzak). Kişilərsə həmişəki kimi qadının ilk sevgilisi, qadınlarsa kişinin sonuncu məhəbbəti olmaq istəyir. Amma kimsə ağlına da gətirmir ki, «Ağıllı qadınlar sağlam, yanaqlarından qan daman axmaq kişilərlə ağıllı və qadın görəndə ağzının suyunu axıdan qoca kaftarlar arasında seçim etməli olur» (Bernard Şou). Qadına ağıllı deyərlərsə bu lap təhqir kimi səslənir. Çünki kişilərin əksəriyyəti razıdır ki, «Ağılla qadın statusu yanında özünü axmaqcasına aparmağa imkan yaradan qadını verilə bilər» (Pol Valeri).
Onlar bizə etibar eləmir və demək olar ki, hətta qorxurlar: «Lazımi anda ağlamağı bacaran qadın üçün mümkünsüz heç nə yoxdur» (Onore de Balzak). Axı kişilər onu da bilir ki, «Çılpaq qadın o qədər də təhlükəli deyil, amma gizlədəcəyi yerləri məhircəsinə aça bilən geyimli qadnlardan qorunmaq lazımdır» (Onore de Balzak). Özü də «Yaşını gizləməyən qadınlara xüsusilə etibar etmək olmaz. Belə qadın nəyi desən dilinə gətirməyə utanmaz» (Oskar Uayld). Qadın mərəzindən yalnız qadının özü xilas edə bilər. «Sevimli qadını itirdiyin qədər çox ağrılı, amma çox tez unudulan itkini xatırlaya bilmirəm» (Lük de Klapye Vovenarq).

Qadının susmağını dinləmək necə də xoşdur…
Qadın həmişə bildiyindən çox informasiya gizləyə bilir. Amma ağzını açdımı, vəssalam. Bəlkə də bir az boşboğaz olmasaydıq ünvanımıza bu qədər iradlar eşitməzdik: «Qadın geyinən, soyunan və danışan insan məxluqudur» (Volter). «Cələn görüşlərədək» ifadəsini 30 sözdən az cümlə ilə ifadə edə bilən qadın tanımıram» (Bernard Şou). Çox danışmağımıza baxmayın, hər qadın da az qala bələkdən bilir ki, «Hər bir kişi onu dinləməyə hazır olan qadına yerindəcə vurula bilər» (Frensis Bekon). Bəlkə susaq və kişilərin gözünün içinə tez-tez baxaq görək onda nə olar? «Qadın danışırsa ona inanma, susursa heç inanma» (Kornel Makuşinski) deyəcəklər. Sonra susmağımızda nəsə bir təxribat görüb mütləq ağıllı görkəmlə təsliqləyəcəklər: «Əgər qadının nə düşündüyünü bilmək istəyirsizsə onu dinləməyin, sadəcə o danışanda üzünə baxın». Amma siz kişilər sərxoş olanda çoxdanışan qadınların bütün rekordlarını arxada qoyursuz. Ona görə də «Qadından həqiqət tələb etməyin. Nə qədər ki, siz onları «Qadın həyatının mənası kişiyə özünü bəyəndirməkdir» fikriylə tərbiyə edirsiz qadınlar heç vaxt həqiqəti deməyəcəklər» (Mariya Ebner-Eşenbax).

Qadınlar şaxmatçılar kimi qələbə naminə qurbanlar verirlər
Qadın məntiqi deyilən bir anlayış var. Bu məntiq nəinki kişilərin beyninə sığmır, hətta onlar gətirilən arqumentləri anlaya bilmirlər. Məsələn, «Əlləri qorumağın ən yaxşı yolu hər işi kişinin əlləriylə görməkdir» polşa xalq məsəlini onlar dünyasında anlamaz. Nəinki anlamaz, hətta dəqiq şparqalka yazıb instruksiyaları əllərini versək belə alınmaz. Qadın desə ki, «Sən sevəcəyin birisini axtarıb tapanacan səni sevəcək birisi yanında olmalıdır» (Şeyla Deleyni) ən yaxşı halda qaşlarını düyünləyərlər. «Sənin artıq bir kişin olanda o birilərini tapmaq daha asan olur» (Peyc Miççel) cümləsini isə biz yalnız bir-birimizin qulağına pıçıldaya bilərik, yoxsa cinslər arası müharibə qopar. Amma «Qadınlar gözəl kişilərə deyil, yanında gözəl qadınları olan kişilərə diqqət verirlər» (Milan Kundera) fikrindən əminəm ki, bayılarlar. Axı özünə dəyər verməyən qadınları heç kim sevmir. «Özünə aşağı qiymət verən hər qadın bütün qadınları dəyərdən salır» (Nelli Makklanq). Bununla belə «Hər qadın özünü təkrarsız saysa belə başqasını asanlıqla əvəz edə biləcəyində əmindir» (Pitiqrilli). Elə bilirsiz özündən razı kişiləri əldə saxlamaq asandır? «Bəzən sənin hisslərində əmin olmayan bir düjün məşuqunu əldə saxlamaq hisslərində əmin olan cəmi bir kişini saxlamaqdan asan olur» (Helen Roulend). Biz bəyəm boynumuza alarıq ki, ilahə kimi görünməkçün cəmi 20 dəqiqəni, təbii görünməkçüq isə 3 saatı güzgü qarşısında keçirməli oluruq. Sonra da «Əgər qadın qızından 10 yaş cavan görünməsə özünü bədbəxt sayar» (Oskar Uayld) deyib bizi məsğərəyə qoyurlar. Durub bunlara anlataqmı ki, «Qadın kimi doğulmurlar, həyat bizi qadın olmağa məcbur edir» (Simona de Bovuar).
Qadın biliciləri nadir hallarda optimist olur
Kişisiz cəmiyyti təsəvvür etmək olur, amma nə qədər çalışsaq da qadın olmayan bir icmanı təsəvvür etmək mümkün deyil. Bu cəmiyyətdə «Qadın Allahın ikinci səhvidir» (Nitşe), «Qadından ziyanlı bir hey yoxdur» (Homer), «Qadınsız yaşaya bilməyən bir kişi varsa o da ginekoloqdur» (Artur Şopenqauer) kimi fikirlər səslənsə də hələ ki, insan nəsil vermək instinktindən əl çəkməyib. Əgər kişi «Qadının 3 vəzifəsi var: 1- gözəl olsun, 2 –gözəl geyinsin, 3 – cavab qaytarmasın» (Somermet Moem), yaxud «Cavan və gözəl olduğuna görə həyatını qadınla biğlamaqdan təhlükəli heç nə yoxdur» (Belinski), «Qadına ağıl lazım deyil, tutuquşu bir neçə kəlmə desə biz qane olmuruqmu?» (Conatan Svift) deyirsə niyə qadından imtina etmir? Hələ ortalqda müəlliliyi itirilmiş kəlmələr folklor nümunəsi kimi dolaşır: «Hər şey Allahdan yaranıb, qadından başqa. Qadın Adəmin qabırğasından törənib». Ən qatı arvadbazlar «Qadına güzgü və bir neçə konfet verin, o, razı qalacaq» (Corc Qordan Bayron), «Qadınlar həqiqəti deyə bilmirlər. Onlar həmişə yalan danışır, hakimlərə, məşuqlarına, qulluqçularınıa, hətta özlərinə də» (Emin Zolya) deyirsə deməli torbada pişik var. «Qadın şər hansı milyarder kişidən milyoneri bir göz qırpımında düzəldə bilər» (Çarli Çaplin), ya da «Qadınlar bizdən məşuqlar əvəzinə axmaqdar düzəltməyə meyllidirlər» (Con Uilmot) kimi fikirlər ucadan səslənirsə bunun arxasında maddi, üstəgəl fizioloji problemlərin olduğu lap adamın gözünə girir. Məni bağışlayın, amma «Qadın paltarıyla birgə abır-həyasını da soyunur» deyən Herodotun cinsi sağlamlığına şübhələrim yaranır. Qadınları maddi himayədarlığa almaq əsrlər boyudur ki, kişiləri əsəbləşdirir: «Qadınların bizə münasibəti bəşəriyyətin tanrılara olan münasibətinə bənzəyir. Ona baş əyir və həmişə də nəsə umaraq zəhlələrini tökürlər» (Oskar Uayld). Bir də nəzərə almaq lazımdı ki, «Qadınlar barədə pis danışan kişilər adətən cəmi bir nəfəri beyinlərində tutub bu sözləri dillərinə gətirirlər» (Remi de Qurman). Adam inana bilmir ki, adına «Ziyan vermə» deyib and içilən Hippokrat «Dünyada nə qədər ulduz varsa, qadın ürəyində də o qədər yalan və riyakarlıqlar var» deyirmiş. Əsas səbəb odur ki, qadın məişət, ailə qayğıları çəkərkən kişilərin əllərinə qələm alıb yazmaq imkanları yaranırdı. Bəşəriyyət də onların yazdıqlarıyla böyüyüb başa çatıb. Eşşəyə gücü çatmayan kişilər palana o ki, var döyəcləyirlər: «Qadına anlaya bilmədiyi bir sözü heç vaxt demə. Yoxsa o, düşünməyə başlar və bilmək olmaz ki, nələr ola bilər» (Viktor Hüqo), «Ağıl qadına tədbirli olmaq üçün yox, öz ağılsızlığına haqq qazandırmaq üçün lazımdı» (Laruşfuko), «Qadın hər şeydə ikili məna görür, orda olmasa belə. Amma harda ki, o var, orda tamamilə məna görmür» (Anri Marua). Yəqin ki, vaxtın çoxluğundan kişilər qaranlıqda sufisayağı həqiqət axtararaq qəribə nəticələrə gəlirlər: «Qadınlar mənimçün fil kimidirlər. Onlara baxmaq çox xoşdur, amma yanımda öz filimi gəzdirmək fikrində deyiləm» (Uilyam Klod Filds). Qadının hər hərəkətində özünün azadlığına təcavüz görmək də bir növ patalogiyadır: «Qadınlar pərdə kimidir. Naxışları gözəl olsa da onun arxasından bayırı görmək mümkün olmur» (Henrik Xoroş). Bircə şeyi unutmaq olmaz ki, «Kişilər qadınlar barədə nə qədər pis fikirləşsələr də hər hansı qadın bundan da betərini düşünür, amma bunları dilinə gətirmir» (Nikola Şamfor).

Qadın dekorativ cins kimidir. Danışmağa söz tapmasan da o, nə desə gözəl alınır
Kişilərin bu etirazlarının əsas səbəbi məncə sevimli olmaq istəklərindən qaynaqlanır. «Qadınlar bizi xoşbəxt etməyin cəmi bir, bədbəxt etməyin isə 30 min yolunu tanıyırlar» (Henrix Heyne). Bir-birimizi anlamamağımızı etiraf etməliyik: «Dövlət idarə edəcək dərəcədə ağıllı olan qadın bir də görürsən ki, 10 toyuğun arpasını bölə bilməyən birisinə bütün həyatını idarə etməyə imkan verir» (Kardinal Mazarini). «Qadın dünyada ən qüdrətli varlıqlardan biridir. Kişini hara döndərəcəyi də yalnız onun əlindədir. Allah kişini hara döndərmək əstəsə bunu qadın əliylə edir» (Henrik İbsen). «Uşağı da, dostlarımızı da sevginin nə olduğunu öyrəndikdən sonra sevə bilirik. Sevməyi isə qadından öyrənirlər» (Rixard Vaqner). «Qadın olmaq çətindir, çünki əsasən onların işi kişilərdən keçir» (Cozef Konrad).
Kişilər qadının nə düşündüyünü bilsəydilər belə, inanmazdılar…
Yazını başa çatdırmağa səbri çatan qadınlar məni qınaya bilərlər. Axı qadın şərəfinə ucaldılar abidələrin, yazılan əsərlərin, zəbt edilən ölkə və şəhərlərin, qalibiyyətlərin, uğurların adlarını sadalamadım. Elə bil ki, kişi etiraflarından sonra buna ehtiyac da qalmadı sanki. «Qadın çoxdan taxt-tacı ələ keçirsə də orda hakim deyil, ya da olmaq istəmir» (Delfina Jirarden). Maraqlıdır ki, bütün iynəli sözlərə baxmayaraq elə məqam gəlir ki, «Bütün kişilər pərəstiş etdiyi qadınlara münasibətdə eyniləşir» (Bernard Şou). Onsuz da kişilər etiraf etməyə məcburdur: «Ehtiraslı qadınla yaşamaq maraqsız qadınla olmaqdan asandı. Düzdü, onları arabir boğmağın gəlir, amma ehtiraslı qadını nadir halda atırlar» (Bernard Şou).
Əlbəttə, qadın hər şeyi bacarır, amma bütün bunlar üçün ona kişi lazımdı. Onsuz olmur. Kişilər, bir az mərhəmətli olmanız lazımdı, axı «Gözəl qadınlar iki dəfə ölür» (Pyer Buast). Amma biləsiz, «Fikirlər və qadınlar heç vaxt birgə gəlmir» (Mixail Jvanetski).

• Sehirli şəhər- Bakı