Cəmi bir kadr…

Hər günüm «Mənasız işlərlə məşğulam» fikri ilə keçir. Bu fikir başımda dolaşır və əvvəllər olduğu kimi heç bir maneəyə rast gəlmir. Daxilimdə heç bir qüvvə buna etiraz etmir. Sanki mənasız və lazımsız işlər həyatımın normasıdır. Bir tanışım demişkən buna görə hələ bir pul da verirlərsə niyə də olmasın?
Ona da bilirəm ki, Yaponiada lazımsız kəşflər cəmiyyəti var. Hər şey adından məlum olur. Bu cəmiyyətin üzvləri heç kimə lazım olmayan əşyalar kəşf edir, ideyalar irəli sürürlər. Hələ bir utanıb qızarmadan cəmiyyət yaradıblar. Cəmiyyət üzvlərinin işlərini patentləşdirmək və satmaq hüqüqü yoxdur. Amma bu onları deyəsən ruhdan salmır. Hər necə olsa da heç olmasa bir nüsxə hazırlayıb nümayiş etmək lazmdı axı. Bu sahənin nailiyyətləri yanmayan siqaret, çay dəmləmək üçün yaş olmayan paket səviyyəsindədir. Mənsə bura bütün jurnalitləri üzvlüyə yazdırar və onların ixtiraları sırasına ictimai hadisələri əks etdirən, ya da faktlar dolu araşdırma yazılar yazmağı da əlavə edərdim.
Elə bilməyin ki, bütün ağıllı niyyətlər ağıllı nəticələrlə qərarlaşır. Məsələn, yalnız gün vaxtı işləyən fənərin ixtirasının məqsədi nə imiş? Əlbəttə, fənər akkumilyator və ya batareyadan enerji almadan işləyir. Amma gün batan kimi onun da işığı sönür. Maraqlı amma mənasız ixtiralar içində piyadalar üçün portativ «zebra» da yer alıb. O, adama istədiyi yerdən küçəni keçməyə imkan verir. Polimer təbəqədən hazırlanmış bir metr eni olan bu balaca, ağ zolaqlı «zebra»nı xalça kimi büküb vurursan qoltuğuna və kimsəni vecinə almırsan. Əşyanın təlimat kağızında nə zaman işləməyin yolları yazılmayıb. Amma hər ehtimala qarşı onu maşınların sıx olduğu yerlərdə istifadə etməmək kimi müdrik məsləhət təlimatda qeyd edilib.
İsti yeməkləri soyudan portativ ventilyator necə, ağıllı, yoxsa mənasız ixtiradır? Onu yapon yemək çubuqlarına, eləcə də çəngəl-qaşığa da bənkitmək olar. Ya da yeməyi olduğundan 2 dəfə artıq göstərən boşqab cəmiyyətə lazımlıdır, ya yox. Onun quruluşu elədir ki, yarısı güzgüdən ibarətdir. Ona görə də yeməyi əks edərək olduğundan artıq göstərir. Necə deyərlər qarnı yox, gözü doyurmaq üçün icad edilib. Bu ixtiranın sahibi mən olsaydım ona gözəl bir daşdan keçən təlimat kağızı yazar və onun lazımlı kəşf olduğuna hamını inandırardım.
Kəşflərin içində metroda yatmaq üçün papaq adı altında maraqlı bir ixtira da vardı. Papağın üstündə «Məni filan stansiyada oyadın» sözləri yazılıb. Onu gözünün üstünə çəkib skamyaya yayxanmamışdan əvvəl onun pəncərəsinə lazımi stansiyanın adını keçirmək lazımdı, vəssalam. İxtiraçı deyir ki, bu əşa nəinki yatmaq istəyənlə, üstəlik oturmaq istəyənlərə də lazımdı. Məsələn, girmisən metroya, oturmağa yer yoxdu. Belə papağın altında yatan oğullardan birinin stansiyası çatan kimi onu oyadır və yola salırsan. Sonra vicdan əcabı çəkmədən yerini tutursan.
Kürəyində koordinat cədvəli cızılmış köynək də maraqlı kəşfdir. Tutaq ki, kürəyin qaşınır, heç cür izah edə bilmirsən ki, qaşınan yer haradı. Bir az da keçsə yoldaşın ikinci, üçüncü cəhddən qaşınan yeri tapa bilməsə bir atalar məsəli yada düşəcək. Hamı da bilir ki, kürəyin qaşınan yerini birinci dəfədən tama bilməyən həmin adamı sevmir. Olacaq ailə-məişət səviyyəsində biabırçılıq. Amma əynində koordinat sistemli köynək olarsa yoldaşına «Əzizim, B9 xanasnda kürəyim qaşınır, bir əlini ora sürtsənə!..» deyən kimi həmi qaşınan yer tərəddüdsüz zərərsizləşdirilir və kimsə yoldaşının ürəyindəkilərdən duyuq düşmür. Ola bilər ki, təzə-təzə həmin xanaların yerləşmə növbəliyini örənmək lazım gcələcək. Ya da kağıza yazıb şparqalka kimi istifadə etmək də olar.
Güzgülü güzgü nəyə lazımdı ki? Bu güzgü sizi başqalarının gördüyü kimi göstərəcək. Ya da portativ pillə? Onu qoltuğunda gəzdirib pillənin hündür olduğundan keçilməz olduğu yerlərdə istifadə etmək olur. Qızdırıcılı qələm necə, yazıların keyfiyyətini artıracaq görən? Belə qələmi şaxtalı gündə bayırda işlətmək olacaq. Qələm həm mürəkkəbi, həm də yazan mübarək əlləri öz hərarətiylə qızdıracaq. Tərsinə işləyən tozsovuran isə dava şəraitində yaşayan qonşuların münasibətinə yeni çalarlar gətirəcək. Onun içində əvvəlcədən hazırlanmış toz yığını da var. Məsələn, həmin zəhləngetmiş qonşu tozsovuranı 5 dəqiqəlik istəyir. Aparıb qoşur, tozlar isə yığılmaq əvəzinə havaya duman kimi qalxır. Həmin bu ideyanın müəllifini dəfələrlə ictimai əsayişi pozduğuna görə həbs ediblərmiş. O, inanır ki, təxəyyülünün məhsulu lokal rayonlarda daha yararlı olar.
Lazımsız işlərlə, ixtiralarla məşğul olan ixtiraçılar düşünür ki, vaxt gələcək, onların da zəhmətinə ehtiyac olacaq. Yəqin bu fikirləri dilinə gətirəndə onlar nə vaxtsa zəhmətinin həqiqi haqqını görəcəyi bir günü də düşünürlər. Bax, həmən zaman onları da dahilər sırasına salacaqlar. Bu fikirlər bəzən mənim beynimdə dolaşan hələ köşələrə çevrilməmiş cümlələrlə üst-üstə düşür. Elə oradaca «Jurnalistika nədir?» sualı altında bir cavab yatır: «Mən atlarla dolu vaqon görürəm, onlar yanır. Mən onlara kömək edə bilərəm. Amma mən bütün bu səhnənin nə qədər gözəl olduğunu da görürəm. Ona görə mən onun fotosunu çəkəcəm». Bu, mənəviyyatsızlıqdı, etikadan uzaqlı, amma reallığın özüdür.