Arzu qanadında
Diqqət, diqqət! Uçmaq istəyən var?!

Hər səhər uşaq bağçasındakı körpələrin gözlərinə, davranışına baxıram. Kimsə oyuncaq kompüterini qoltuğuna vurub bağçaya gətirib ki, fors elesin, kimsə maşınının ən böyüyünü göstərib heç kimə vermir, kimsə paltarının balağını durmadan düzəldir ki, gözəl bantlarına yaraşsın, kimsə masanın bir küncünə çəkilib evdən gətirdiyi buterbrodları tez içəri ötrür ki, əlindən alan olmasın. Onlardan heç kim kosmonavt olmaq istəmir, bunu soruşmasan da bilmək olur.
Kosmonavt olmağı istməkçün əvvəl gərək kosmosun nə olduğunu biləsən. Miltfilmlərdə planetlərin şəklini görəndən sonra ata-anandan soruşasan ki, bu nə olan şeydi. Cavabında insanın anlaya biləcək bir cavabı eşitməlisən ki, bu sualı bir də, az sonra məktəbə gedəndə müəllimindən soruşasan. «Mars necə olur?» sualına ata futboldan gözünü çəkmədən nəsə çeynəyib tökdüsə, ana əllrinin kirini önlüyün silib «Mən nə bilim» deyib zarafatyana uşağın dalına bir şapalaq vurdusa onun beynində planetlər, qalaktikalar barədə biliklər əmələ gəlməyəcək. Bizim valideynlər düşünür ki, uşaqlara bu biliklər həyatda lazım olmayacaq.
Marsın harda olduğunu bilmək məsələn balinalara heç lazım deyil. Balinalar heç də axmaq heyvan deyil. Onlar özlərinə ad verə bilir. Balinalar qütb dənizlərini çıxmaq şərtilə bütün okeanlarda yaşayırlar. Onlar sürü halında yaşadıqlarından ünsiyyətcil olur. Balinaları qarabaqara izləyən bioloqlar onların çıxardığı səsləri yazıb sonra öyrənməyə çalışırlar. Sən demə balinalar çıxardığı səslərin arasında fasilələr verir və bu fasilənin qədəri hər balinada özünəməxsusdur. Balinalar tanışdısa onlar bir-birini ultrasəs çıqqıltısından beləcə ayırır. Balinalar hələ mahnı da oxuyur. Amma alimlər deyir ki, 20-ci əsrin 60-cı illərindən bəri göy balinaların mahnıları azalır. Onlardan da kosmonavt çıxmaz yəqin.
Kosmosu əldən-ayaqdan salmaq qarışqalara da lazım deyil. Onların da başı pis işləmir. Qarışqalar riyaziyyat da bilir və yeməyə əl çatdırmaq üçün bütün riyazi bacarıqlarını işə salırlar. Bu yaxınlarda Sibirdən olan alimlər sübut etdi ki, qarışqalar sadə ədədləri toplayb çıxa bilir. Qarışqalar anten kodu prinsipiylə informasiya da ötürürlər. Onların dilini anlamasaq da əmin ola bilərsiz, onlar da Marsa uçmaq istəmir. Yəqin ora gedənəcən hesablamaların çox mürəkkəb olacağını artıq bilirlər. Onların gücü yalnız dəqiqədə 1 bit sürətilə 6 bit informasiya ötürməyə çatır. Onların özünəməxsus radiosiqnal ötürmək qabliyyəti də var. Su basma zonalarında məskunlaşan qarışqalarsa sel gələn kimi bir-birindən yapışıb bərə düzəldirlər və batmırlar. Tikintiyə isə cəmi 100 saniyə vaxt sərf edirlər. Sonra lazım olsa bu bərə həftələrlə, aylarla batmadan suyun üstündə qala bilir.
Alimlər bir balaca də təkidlə hevanların həyatını öyrənəndə görüblər ki, hətta yumurtadan təzəcə çıxmış cücələr də saymaq qabliyyətinə malikdir. Şimpanze, delfinləri demirəm, hətta balıqlar da düşündüyünüz dərəcədə küt deyil. İmperator pinqvinləri qızışmaq üçün bir-birinə sığınırlar. Yaranan dairənini kənarlarındakı pinqvinlərə soyuq olmasın deyə vaxtaşırı yerlərini dəyişir və kənarlardakı pinqvinləri mərkəzə doğru itələyirlər. Bununçün hər pinqvin əmr gözləmədən 30-60 saniyədə 5 millimetrlik kiçik addımlar edir və yanındakını soyuqdan ölməyə qoymur. Deyirlər ki, sürüdəki bəzi liderlər prosesin davamlı olmasını idarə edir. Amma onlar da Marsa uçmaq istəmir.
Qədim dövrlərin qəhrəmanları əlində ildırım saçan silahlı Zevs, odu insanlara vermiş Prometey, gözəllik ilahəsi Afrodita olub. İnsanlar göyü əlində saxlayan allahlar barədə həmişə miflər yaradıblar. Bəlkə də ona görə kosmonavt olub göyə usmağı arzulayıblar. Biz kosmosa dəxli olan və Moskvada yaşayan yeganə azərbaycanlımızla fəxr etməkdə davam edirik. O boyda millət üçün bu az deyilmi?
Marsa uçmaq üçün insan bunu arzulamalıdı. Bu cümlədə əsas məna daşıyan söz Mars deyil, arzu sözudur. İndi deyəsən uçmaq deyil, sağ qalmaq məqamıdır. Parıltılı həyat, yeyib-içmək, podiumlar, maşın yarışları şəraitində göy adamları yaranmır. Onsuz da göyə baxanlar ulduzlar qədər deyil, barmaqnan sayılası qədərdi. Sığınmağı və bir-birini qızdırmağı pinqvindən, bir-birindən yapışıb sağ qalmağı qarışqadan, ünsiyyət üsullarını balinadan öyrənəndən sonra ardını getmək də olar. Onda yəqin gözümüzü göydən çəkə bilməyəcəyik. Biz Marsa ona görə uça bilmirik ki, arzulamaqdan əl çəkmişik.