Zaman oğruları
Xoşbəxt insanlara saat gərək deyil

Hərdən ozümü suallarla üzbəüz qoyub aradan çıxmağı sevirəm. Məsələn: mən niyə heç nəyi çatdırmıram? Yaxud günlər niyə qısalıb? Yoxsa zamana mator qoşublar ki, ələdüşməz sürətlə şığısın? Çatışmamazlıqlardan yazıb etiraflar eləyərkən heç olmasa öz-özümə deməliyəm: mənim hər şeyim çatışır. Bircə hər şeyə zaman yetirə bilmirəm, vaxtım yoxdu ki, yoxdu!
Bəyəm Yaradan vaxt paylayanda hamıya bərabər verməyib? İsti evində, ocağıqda odun çırtıldayarkən (bu yerində qazı fış-fış yanarkən də yazmaq olardı) pürrəngi çayı qarşısındı buxarlanan zaman əlində kitabını vərəqləyənlərə apardığım həsədi təsvir eləməyə ölçü vahidi yəqin ki, tapılmaz. Küçələr insanlarla doludur, onlardan heç də hamısı tələsmir. Tində oturanı var, avaraçılıqdan bir marşrutdan düşüb o birinə minəni də, üstəlik vitrinlərin qarşısında bulvar gəzintisi yaradanı da. Aha, tapmışam! Deməli kimsə mənim vaxtımı oğurlayıb! Az keçməz hamısını tapıb rüsvayi-cahan eləyərəm.
Bax, sən gününü ideal şəkildə planlaşdırırsan, hətta gözlənilməz hadisələri də nəzərə alırsan. Axşam ayaqlarını sürüyüb evə çatandan sonra özündən soruşmalı olursan: Bəs vaxım hara yoxa çıxdı? Onu əgər oğruyıblarsa niyə mən heç nə duymadım? Hə, deyəsən hər 15 dəqiqədən bir yazmalıyam ki, görüm məsələ nə yerdədi. Mənə elə gəlir ki, zaman oğrularının əksəriyyətinin iki ayağı var və onlar həmişə səni haqlaya bilərlər. Qapın açıqdı, kimsə içəri girər. Əgər bağlıdısa da telefonun ki, bağlı deyil. Mütləq zəng və dəng edəcəklər. Sonra başını tutacaqsan ki, heç nəyə zamanım yetmir.
Bir sirr də açım, tez-tez ev-eşik deməyimə baxmayın, elə bilirsiz orda həmişə səliqə-sahmandı? Adan Adeksandr Miln (Vinni-Puxun «dədəsi») demiş «Səliqəsizliyin bir yaxşı cəhəti var ki, orda daim nəsə yeni tapıntı ola bilər». Amma bu tapılanlar sənə lazım olan deyil axı. Lazım olanı tapanacan isə canın çıxır. Nəyimə lazımdı keçən il itirdiyim qeyd kitabçası, yaxud zibilliyə qədər gedib çatmamış boşqab qırığı. Mən axı hər gün nələrsə itirirəm. Gəlin görək, hər gün ən lazımlı əşyaları tapmağa nə qədər vaxt itirirsiz? Bax zaman oğrusunun birini tutdum. Açar və pul dağarcığını axtarmağa günə bir-neçə dəqiqə sərf eləsək gör hara vurar? Hələ informasiya axtarmağı, elektron məktubları soraqlamağı demirəm. (Jurnalist tayfasının gününə bir bax, İlahi). Hər gün bu cür axtarışlara 10 dəqiqə sərf eləsək ildə 60 saatımızın başına daş salmış oluruq. Hamısı ömürdən gedir. Axı bu 60 saatın haqqını kim verəcək?
Serb xalq məsəlində deyilir: «Bir neçə dovşanın ovuna çıxsan birini də tuta bilməzsən». Gəl yazı masasının üstünü reviziya eləyək. Orda mütləq avtoqraflı, oxumağa məcbur olmadığın bir neçə lazımsız kitabla yanaşı xahiş-minnətlə dostundan qopardığın amma hələ də oxumadığın kitab da olacaq. Bu kitab qalağının arasında məlumat kitabçaları, hətta evdarlıq haqqında braşür də tapıla bilər. Lap altda uşaqlardan gizlədiyin rəngli jurnalların qırağı göz qamaşdırır və səni çağırır. Onlar hamısı sənin lütfünü gözləyir. İndi mən onlara necə deyim ki, mənim zamanımı oğurlayıblar, onlara vaxtım yoxdu?
Deyirlər hər şeyi sonraya saxlamaq xroniki xəstəlik sayılır. Rədd olsun sonra! Vaxtımı almasaydı bir şüar da yazıb divardan başımın üstündən asardım. Sonra, sonra… Bəlkə bu sonra heç vaxt olmayacaq? Onda kitablarım, məqsədlərim, ürəyimdə bəslədiyim arzularım hamısı gözümdə qalacaq? Bax bu zaman oğrusu mənim vacib işlərimi geri salmaqla mənə badalaq gəlir. Guya printerə katric almasam və ya evin kandarındakı qum qalağını süpürməsəm nə olar? Bu günə köşə yazmasam dünyamı dağılar? Yox, amma həyatımın ritmi dəyişər. Ona görə də ayağımı əyləcdən götürə bilmərəm.
Bir az eşələnsəm başqa zaman oğrularını da tutaram: uzun danışıqlar, yarımçıq informasiya, hazırlıqsızlıq, qətiyyətsizlik, idealizm və s. Bəziləri zaman oğrusunu tələsgənliyində, səbirsizliyində də tapacaq. Nə qədər çox tələssək, nəticədə bir o qədər də gecikirik. Bəlkə Enşteynə inanaq. O deyir ki, zaman yoxdu və onun haqqında düşündüklərimiz illüziyadan başqa bir şey deyil. Əgər o, yoxdusa onu necə oturlaya bilərlər ki? Yəqin özüm zamanımı hardasa salıb itirmişəm. Lap huşsuz olmuşam. Çox nadir hallarda zamanı heç duymursan və o sənə heç lazım da olmur. Xoşbəxt olanda, uçmağa açılan qanadların pırtlayıb kürəyindən çıxanda sən özün kimə istəsən zaman bağışlarsan…